Page 35 - kpiebook67039
P. 35
34 กลยุทธ์การจัดกระบวนการเกมเพื่อส่งเสริมทักษะความเป็นพลเมือง
ในมาเลเซีย ฟิลิปปินส์ และไทย : กรณีศึกษาเกม Sim Democracy
การใช้บอร์ดเกมเพื่อวิพากษ์และสร้างความเปลี่ยนแปลงในสังคม
บอร์ดเกมมิได้เป็นสื่อที่เป็นกลางปราศจากความเชื่อหรือคุณค่าบางประการ กล่าวคือ
การออกแบบบอร์ดเกม และเนื้อหาสาระในเกมล้วนแล้วแต่ได้รับอิทธิพลจากปัจจัยเชิงวัฒนธรรม
(Schut, 2007) ในแง่นี้การใช้บอร์ดเกมเพื่อวิพากษ์ และสร้างความเปลี่ยนแปลงในสังคมจึงมีมิติ
เชิงปทัสถานที่เกี่ยวข้องกับการตัดสินเชิงคุณค่าและความชอบธรรมของแนวความคิดหรือชุดอุดมการณ์
ในท�านองเดียวกัน Klimmt (2009) มองว่าการใช้เกมคิดไตร่ตรองเพื่อขับเคลื่อนความเปลี่ยนแปลง
ในสังคมมาจากความสามารถของเกมในการเปลี่ยนแปลงเรื่องเล่าอันประกอบไปด้วยโครงสร้างของ
เรื่องเล่า (Narrative structure) และสารที่สร้างความเปลี่ยนแปลง (Change message) ในแง่นี้
กลไกของเกมสามารถถูกออกแบบให้ช่วยถอดหรือรื้อสร้างความเชื่อเดิมได้ ในทางปฏิบัติการสร้าง
ความเปลี่ยนแปลงผ่านบอร์ดเกมสามารถเกิดขึ้นผ่านกลไกการวิพากษ์เรื่องเล่ากระแสหลักในสังคม
ยกตัวอย่างเช่น บอร์ดเกม ‘Civil War’ ได้รับการออกแบบมาเพื่อน�าเสนอและสื่อสารเรื่องเล่า
ที่วิพากษ์อุดมการณ์กระแสหลัก นอกจากนี้การน�าเกมไปใช้ยังช่วยให้ผู้เล่นสัมผัสกับประสบการณ์
ที่ยังด�าเนินอยู่ (Lived experience) ของสังคม (McCabe, 2018) กล่าวได้ว่าการเล่นบอร์ดเกม
ชี้ชวนให้ตั้งค�าถามกับความชอบธรรมของเรื่องเล่ากระแสหลักต่อเหตุการณ์ทางประวัติศาสตร์
อีกเกมที่คล้ายคลึงกัน คือเกมที่มีชื่อว่า ‘Land and Freedom : The Spanish Revolution
and Civil War’ ซึ่งช่วยให้ผู้เล่นได้สัมผัสกับประเด็นเรื่องพันธมิตรทางการเมือง และวิพากษ์
และไตร่ตรองอุดมคติทางการเมืองและเป้าหมายของการปฏิวัติ อีกเกมหนึ่งที่มีวัตถุประสงค์เพื่อ
ขับเคลื่อนสังคมให้เปิดพื้นที่ และเกิดความเข้าใจในความหลากหลายทางเพศ คือเกม ‘Stonewall
Uprising’ โดยเกมดังกล่าวบรรจุกลไกที่มุ่งสื่อสารเรื่องความเท่าเทียมเอาไว้ (Boardgamegeek, n.d.)
บอร์ดเกมที่ถูกออกแบบมาเพื่อขับเคลื่อนในเรื่องพลเมืองเข้มแข็งก็ปรากฏอยู่ไม่น้อย
ตัวอย่างเช่น เกมเมืองจ�าลองประชาธิปไตยที่เป็นกรณีศึกษาของงานวิจัยนี้ ในต่างประเทศ พบว่า
มีการใช้เกมคิดไตร่ตรองในการส่งเสริมการเรียนรู้เกี่ยวกับหน้าที่พลเมือง โดยอาศัยกลไกต่าง ๆ
ของเกมให้ผู้เล่นได้ถกแถลงอภิปราย ต่อรอง และแลกเปลี่ยนความคิดเห็น หนึ่งในบรรดาเกม
ที่น่าสนใจ คือเกม ‘Energy Safari’ แม้ว่าเนื้อหาสาระของเกมนี้จะเกี่ยวกับการเปลี่ยนผ่านของ
ระบบพลังงานสู่ความยั่งยืนในประเทศเนเธอร์แลนด์ แต่กระบวนการใช้เกมได้เพิ่มมิติการมีส่วนร่วม
ของพลเมืองในการขับเคลื่อนการเปลี่ยนผ่านดังกล่าว ข้อค้นพบที่ส�าคัญจากการน�าเกมดังกล่าวไปใช้
คือผู้เล่นสามารถจัดวางองค์ความรู้ที่ได้จากเกมโดยเชื่อมกับบริบททางสังคม และประสบการณ์
ของตนเอง (Ampatzidou, 2019) ตัวอย่างที่ใกล้เคียงกัน คือการน�าเกมที่เกี่ยวข้องกับแรงงานเด็ก
ไปใช้ เกมนี้คือ ‘Global Conflicts: Sweatshops’ เมื่อเกมจบลงผู้เล่นได้ทั้งองค์ความรู้และ
ทักษะเกี่ยวกับความเป็นพลเมืองจากกระบวนการเล่นเกมที่มุ่งสร้างบรรยากาศให้เกิดการมี
ปฏิสัมพันธ์ ในขณะเดียวกันเรื่องเล่าของเกมที่เกี่ยวข้องกับแรงงานเด็กก็กระตุ้นให้ผู้เล่นมองเห็น
ปัญหา และให้เหตุผลทางศีลธรรม (Ethical reasoning) (Raphael et al., 2012) จากการอภิปราย
