Page 26 - kpiebook67035
P. 26
การเสริมสร้างความมั่นคงทางสังคมของชาติเพื่ออนาคตประชาธิปไตยไทย
กรณีศึกษาการใช้ทุนทางวัฒนธรรม
เพื่อเสริมสร้างภูมิคุ้มกันทางสังคมในพื้นที่เทศบาลตำาบลเชียงคาน
ประกอบด้วยงานศิลปะ ได้แก่ ดนตรี วรรณกรรม ขนบธรรมเนียมประเพณี ค่านิยม ความเชื่อ
ที่สืบทอดกันมาและประกอบขึ้นเป็นวัฒนธรรมของกลุ่ม ไม่ว่าจะเป็นกลุ่มที่กำาหนดในระดับชาติ
ระดับภูมิภาค ศาสนา ชาติพันธุ นอกจากนี้ ทุนทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ยังมีอยู่ในเครือข่าย
วัฒนธรรมและความสัมพันธที่สนับสนุนมนุษย (David Throsby, 1999, p.168)
ขณะเดียวกัน หากมองทุนทางวัฒนธรรมตามประเภท มีนักวิชาการหลายท่านเห็น
สอดคล้องกันว่าทุนทางวัฒนธรรมแบ่งได้ 3 ประเภท ได้แก่ 1) ทุนวัฒนธรรมที่อยู่ในตัวบุคคล
(embodied form) ได้แก่ ความสามารถ ความรอบรู้ด้านศิลปะ บุคลิกที่สง่างาม ทักษะ รสนิยม
ฯลฯ 2) ทุนวัฒนธรรมที่เป็นรูปธรรม (objectified state) เป็นทุนวัฒนธรรมที่แสดงออก
เชิงวัตถุในรูปของสื่อหรือสิ่งของ เช่น รูปภาพ งานเขียน หนังสือ พจนานุกรม อนุเสาวรีย เครื่องมือ
เครื่องจักร ของสะสม ฯลฯ 3) ทุนวัฒนธรรมที่เป็นสถาบัน (institutionalization state)
เป็นทุนที่มีความยึดโยงกับความเป็นสถาบัน เช่น ประกาศนียบัตร หนังสือรับรองการจบการศึกษา
จากสถาบันที่มีชื่อเสียง การได้ทำางานในองคกรขนาดใหญ่ ฯลฯ (ณัชชา ศิรินธนาธร (2561,
น.1588; กัญญารัตน แก้วกมล และคณะ, 2564, น.79-80; อนันต คติยะจันทร และคณะ,
2564, น.192)
อย่างไรก็ตาม การแบ่งประเภทของทุนทางวัฒนธรรมก็เพื่อประโยชนในการทำาความเข้าใจ
ได้ง่าย ซึ่งงานวิจัยนี้ยึดถือตามประเภทของทุนทางวัฒนธรรมอย่างหลังที่แบ่งออกเป็น 3 ประเภท
เนื่องจากสามารถนำาไปใช้ประโยชนในเชิงการวิเคราะหจำาแนกปัจจัยตลอดจนข้อเสนอแนะ
ของการใช้ทุนทางวัฒนธรรมเพื่อเสริมสร้างความมั่นคงทางสังคมได้มากกว่า
ประโยชนของทุนวัฒนธรรมมีหลายประการ ทำาให้เกิดประโยชนทั้งทางตรงและทางอ้อม
ในทางตรงเห็นได้ชัดว่าทุนทางวัฒนธรรมทำาให้เกิดสินค้าและบริการท้องถิ่นนำาไปสู่การท่องเที่ยว
เชิงวัฒนธรรมที่เอื้อประโยชนเชิงเศรษฐกิจ มีการนำาค่านิยมของท้องถิ่นมาจัดระเบียบทางสังคม
จัดการรักษาทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ตลอดจนนำามาใช้แก้ปัญหาด้วยกระบวนการ
ทางวัฒนธรรมของชุมชน ในทางอ้อม ทุนวัฒนธรรมทำาให้เกิดการรวบรวมองคความรู้ นำาไปสู่
ความรู้สึกภาคภูมิใจ นำาไปปลูกฝังให้กับคนรุ่นหลังในรูปแบบของการบอกเล่าหรือจัดทำาเป็น
พิพิธภัณฑชุมชนได้ด้วย (กัญญารัตน แก้วกมล และคณะ, 2564, น.79-80)
อย่างไรก็ดี ทุนทางวัฒนธรรมส่วนใหญ่เป็นการศึกษาวิจัยในมิติที่ว่า ทุนทางวัฒนธรรม
เป็นประโยชนหรือนำาไปใช้ในเชิงการพัฒนาเศรษฐกิจและการท่องเที่ยว แต่ในเชิงความมั่นคง
ทางสังคมกลับมีงานวิจัยที่ศึกษาเรื่องนี้อย่างจำากัด โดยงานเหล่านี้เป็นการศึกษาทุนทางวัฒนธรรม
ที่มีความสัมพันธกับความมั่นคงทางสังคม ดังการศึกษาของ Shorani et al. (2021) ศึกษา
24
