Page 21 - kpiebook67035

สถาบันพระปกเกล้า
King Prajadhipok’s Institute

บทที่ 2 แนวคิดและวรรณกรรมที่เกี่ยวข้อง

การทบทวนแนวคิดและวรรณกรรมที่เกี่ยวข้องในบทที่ 2 ของโครงการวิจัยนี้ ประกอบด้วย
แนวคิดความมั่นคงทางสังคม (Social security) แนวคิดทุนทางวัฒนธรรม (Cultural capital)
แนวคิดภูมิคุ้มกันทางสังคม (Social immunity) แนวคิดคุณภาพสังคม (Social quality) แนวคิด
ความเป็นพลเมือง (Citizenship) และงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง ดังนี้

2.1 แนวคิดความมั่นคงทางสังคม (Social security)
ความมั่นคงทางสังคมหมายถึง มาตรวัดความสำาเร็จของเป้าหมายเพื่อการปกป้องความมั่นคง
ทางสังคม (Burgess & Stern, 1991, p.45) ซึ่ง Dreze & Sen ขยายความต่อไปว่าพื้นฐาน
แนวคิดความมั่นคงทางสังคมคือใช้วิธีการทางสังคมเพื่อป้องกันภาวะความขาดแคลน/ความไม่มี
(Deprivation) หรือป้องกันความเปราะบางต่อภาวะของความขาดแคลน ส่วนอะไรคือ “ความ
ขาดแคลน” ที่ว่านั้น แล้วแต่การให้คุณค่าที่แตกต่างกันซึ่งอาจแบ่งออกได้เป็นหลายแนวทาง
(Dreze & Sen, 1991, p.5)
เพื่อขยายความให้เห็นภาพของความมั่นคงทางสังคมมากขึ้น Dreze and Sen (1991,
pp.5-9) แบ่งมุมมองของการมองความมั่นคงทางสังคมออกเป็น 4 แนวทาง ได้แก่
1) ความขาดแคลนเชิงจิตวิสัยกับเชิงวัตถุวิสัย (Subjective versus objective
deprivation) ความขาดแคลนเชิงจิตวิสัยเป็นการให้คุณค่าของตัวบุคคลที่บ่งบอกสภาวะทาง
จิตใจ เช่น ความพึงพอใจ ความสุข การเติมเต็มความปรารถนา ฯลฯ เป็นมุมมองที่ถูกนำามา
ใช้อยู่มากแต่อาจนำาไปสู่การตีความที่ผิดพลาด เพราะไม่ได้สะท้อนถึงความขาดแคลนที่แท้จริง
เนื่องจากเป็นความรู้สึก คนที่อยู่ในภาวะขาดแคลนอย่างสมบูรณจนมีชีวิตที่ยากลำาบากถึงขั้น
ยอมรับสภาพ อาจไม่ได้มีความเห็นในเชิงลบด้านจิตใจว่าชีวิตเขาขาดแคลนมาก ทั้งที่พวกเขาไม่มี
ความสามารถที่จะได้มาซึ่งการเลี้ยงดูที่เหมาะสม เสื้อผ้าเครื่องนุ่งห่มที่สะดวกสบาย การศึกษา
ขั้นพื้นฐาน เป็นต้น
2) โภคภัณฑ รายได้ และคุณภาพชีวิต (Commodities, incomes, and quality of life)
เป็นประเภทของความขาดแคลนที่ไม่ขึ้นอยู่กับจิตวิสัย จึงมีความชัดเจน มีรากฐานอยู่บน
ความต้องการพื้นฐานของมนุษย ได้แก่ อาหาร เครื่องนุ่งห่ม ที่พักอาศัย เป็นต้น อย่างไรก็ดี
่
โภคภัณฑ รายได้ และรำารวยถูกมองเป็นเพียงวิธีการ (Mean) ที่นำาไปสู่คุณภาพชีวิตที่ดี มากกว่า
ที่จะเป็นส่วนประกอบหนึ่ง (Constituent element) ของความมั่นคงทางสังคม นอกจากนี้

19