Page 59 - kpiebook67011

58 ประชาธิปไตยในความคิดของฮันนาห์ อาเรนดท์

และการโน้มน้าวด้วยการใช้ค�าพูดเป็นกิจกรรมที่ถูกคาดหวังว่าเป็นปกติ การโต้เถียงในสภาอาจน�าไปสู่

การตัดสินใจในการเข้าร่วมหรือไม่เข้าร่วมสงคราม เช่นเดียวกับที่ค�าแก้ต่างในศาลอาจมีผลโน้มน้าวให้ตน
สามารถพ้นผิด สิ่งนี้จึงเป็นความแตกต่างระหว่างการใช้ค�าพูดส�าหรับผู้ที่มี “ชีวการเมือง” และผู้ที่ไม่มี

ซึ่งในประเด็นนี้ อาเรนดท์ชี้ให้เห็นว่าอริสโตเติลจึงมีค�าที่ใช้อธิบายมนุษย์ประกอบเพิ่มไปอีกค�าจากค�าว่า
“สัตว์การเมือง” (zoon politikon) ซึ่งก็คือการอธิบายด้วยค�าว่า zoon logon ekhon ที่มีความหมายว่า

“สัตว์ที่ทรงไว้ซึ่งถ้อยค�า” นั่นเอง 95

96
เมื่อเป็นเช่นนี้จึงจะเห็นได้ว่า พื้นที่ทางการเมืองอย่างนครรัฐจึงเป็นพื้นที่แห่งเสรีภาพ กล่าวคือ
เป็นพื้นที่ของผู้คนที่ “ไม่ได้ปกครองและไม่ได้ถูกปกครอง” ในขณะเดียวกัน (neither to rule nor to be

ruled) ซึ่งแตกต่างไปจากพื้นที่ครัวเรือนอันเป็นพื้นที่ส่วนตัวที่มีการบังคับจากความจ�าเป็นและการสั่งการ
จากผู้อื่น เสรีภาพจึงเป็นเงื่อนไขส�าคัญเบื้องต้นเงื่อนไขแรกของความเป็นการเมืองในความคิดของ
97
คนกรีกโบราณ กล่าวคือมีเสรีภาพในชีวิตและร่างกายของตนเองจากการบังคับหรือเป็นเจ้าของของผู้อื่น

(กล่าวคือไม่เป็นทาสผู้ซึ่งเป็นเพียงทรัพย์สินของเจ้านาย) และมีเสรีภาพที่จะออกจากพื้นที่ของความจ�าเป็น

ไปสู่พื้นที่สาธารณะ ความสามารถในการเคลื่อนกายออกจากพื้นที่ครัวเรือนไปสู่พื้นที่สาธารณะ
จึงเป็นเงื่อนไขส�าคัญของการเป็นพลเมืองที่จะก้าวเข้าสู่พื้นที่ทางการเมืองของชาวกรีกโบราณ การเมือง
จึงเป็นพื้นที่พิเศษที่มีไว้เฉพาะส�าหรับชนเฉพาะกลุ่มและเป็นพื้นที่พิเศษที่มีความเป็นปฏิปักษ์กับพื้นที่

ครัวเรือนซึ่งมีลักษณะของการรวมกลุ่มกันตามสภาวะธรรมชาติ

ในขณะที่พื้นที่ส่วนตัวอย่างพื้นที่ครัวเรือนเป็นพื้นที่ที่มีล�าดับชั้นและมีความเบ็ดเสร็จเด็ดขาด

ของอ�านาจ เพราะเป็นพื้นที่อันผู้เป็นนายของครัวเรือน (δεσποτης – despotes- the master of
the family) ทรงสิทธิอ�านาจเหนือทรัพย์สินของตน พื้นที่ทางการเมืองกลับเป็นพื้นที่อันไร้ผู้ซึ่งสามารถ
รวมศูนย์อ�านาจไว้ที่คนคนเดียวได้เช่นนั้น หากแต่เป็นพื้นที่อันผู้คนที่ต่างเทียมเท่ามารวมตัวกันเพื่อท�า

กิจกรรมประเภทอื่น ในครัวเรือน บุตรชายที่บรรลุนิติภาวะแล้วหากว่ายังไม่แต่งงานกล่าวคือยังไม่ได้เป็น

“นาย” ของครัวเรือนใหม่ย่อมต้องยังมีสถานะที่เป็นเพียงผู้ถูกปกครองของบิดาผู้เป็นนายของครัวเรือนตน
เช่นนั้น หากแต่สถานะและสภาพของการถูกปกครองนี้จะหายไปเมื่อเขาเคลื่อนกายเข้าสู่พื้นที่ทางการเมือง
อันเป็นพื้นที่ที่ไร้ซึ่งความเบ็ดเสร็จของอ�านาจ ณ ที่นั้นเขาและบิดาย่อมเป็นเพียงประชาชนพลเมือง

ที่เสมอกันเหมือนดังเช่นเพื่อนและพลเมืองคนอื่นๆ ในแง่นี้อาเรนดท์จึงเห็นว่าความเสมอภาคเป็น

สาระส�าคัญหลักของเสรีภาพ เพราะการมีเสรีคือการมีเสรีภาพที่จะออกจากความไม่เสมอภาคจากระบบ
ที่มีการปกครองไปสู่พื้นที่อันไร้การปกครองใด ๆ 98

กล่าวอีกนัย ส�าหรับอาเรนดท์แล้ว เสรีภาพและความเสมอภาคเป็นทั้งเงื่อนไขและสาระส�าคัญ
ของสิ่งที่เรียกว่า “การเมือง” ในสังคมกรีกโบราณ และแนวคิดเช่นนี้เป็นแนวคิดส�าคัญที่เป็นรากฐานของ

95 Ibid.
96 Ibid., 30.
97 Ibid., 32.

98 Ibid., 33.