Page 54 - kpiebook67011
P. 54
53
4.1 การท�าความเข้าใจเรื่องชีวกัมมันต์ หรือ Vita Activa
ค�าว่าชีวกัมมันต์หรือ Vita Activa นี้เป็นหนึ่งในค�าที่ส�าคัญมากในการท�าความเข้าใจเรื่อง
การเมืองของอาเรนดท์ เนื่องจากกิจกรรมทางการเมืองถือเป็นหนึ่งในกิจกรรมที่เกิดขึ้นในส่วนของ
Vita Activa อันเป็นส่วนของกิจกรรมซึ่งถูกจัดให้มีลักษณะพื้นฐานที่แตกต่างไปจาก Vita Contemplativa
อันเป็นการใช้ชีวิตในโลกแห่งการครุ่นคิดหรือโลกในทางปรัชญา ความตั้งใจของอาเรนดท์ในการอธิบาย
ค�าว่า Vita Activa ก็เป็นไปเพื่อแจกแจงให้เห็นถึงความชัดเจนซึ่งรอยต่อของพรมแดนระหว่าง
กิจกรรมสามประการของมนุษย์ซึ่งเป็นที่เข้าใจกันดีในยุคกรีกโบราณหากแต่ถูกลืมเลือนไปจนหมดสิ้นแล้ว
ในโลกปัจจุบัน โดยเธอใช้มันเพื่ออธิบายภาพของกิจกรรมต่างๆของมนุษย์อันตอบสนองต่อเงื่อนไขพื้นฐาน
ทั้งสามประการอย่างกิจกรรมแรงงาน งานและ การแสดงตน อย่างที่ได้กล่าวมาไว้ก่อนหน้า ซึ่งเธอยังใช้
ค�าดังกล่าวนี้เป็นชื่อของหนังสือ The Human Condition ของเธอในฉบับภาษาเยอรมันด้วย
กล่าวอีกนัยหนึ่ง อาเรนดท์เสนอแนวคิดเรื่องชีวกัมมันต์เพื่อชี้ให้เห็นถึงกิจกรรมต่าง ๆ ของ
สังคมกรีกโบราณอันเป็นรากฐานส�าคัญของการท�าความเข้าใจและการสร้างกรอบคิดเกี่ยวกับการเมือง
ในสังคมโลกสมัยใหม่ โดยเธออธิบายว่ามันคือชีวิตของนุษย์ในแง่มุมที่เข้าเกี่ยวข้องกับประเด็นการเมือง
และความเป็นสาธารณะ โดยที่เธอมองว่าความหมายของชีวกัมมันต์นี้ถูกลดทอนความหมายในทาง
สังคมการเมืองไปหลังจากยุคสมัยของออกุสติเน โดยที่มันถูกให้ความหมายในเชิงที่ตรงกันข้ามกับ
Vita contemplativa อันหมายถึงชีวิตที่สงบเงียบในทางปรัชญา
อาเรนดท์เริ่มต้นอธิบายค�าว่า Vita activa และค�าว่าการเมืองด้วยการอธิบายแนวคิดเรื่อง
bios politikos (βιος πολιτικος) ของอริสโตเติล โดยเธออธิบายว่าส�าหรับอริสโตเติลแล้ว
ค�าว่า bioi (βιοι) ไม่ได้หมายความถึงชีวิตโดยทั่วไป หากแต่หมายถึงวิถีชีวิตในสามรูปแบบที่มีเสรีภาพ
และมีความเป็นอิสรภาพจากกิจกรรมที่มีความจ�าเป็นอย่างการผลิตและความพึงใจในการท�างานแบบงานช่าง
วิถีชีวิตในสามรูปแบบนี้เป็นเรื่องที่ไม่เกี่ยวกับความจ�าเป็นหรือความมีประโยชน์หากแต่เกี่ยวข้องกับ
“ความงาม” อันเป็นเรื่องที่ทั้ง “ไม่มีความจ�าเป็น” และ “ไม่มีประโยชน์” โดยตรง วิถีชีวิตทั้งสามนี้
ได้แก่ วิถีชีวิตที่พึงใจและเพลิดเพลินกับความรื่นรมย์ในความงามทางร่างกาย วิถีที่เกี่ยวพันกับการเมือง
และนครรัฐ และวิถีชีวิตของนักปรัชญาที่ทุ่มเทให้กับการค้นหาความงามอันเป็นนิรันดร์ของความจริง
กล่าวอีกนัยหนึ่ง วิถีชีวิตทั้งสามรูปแบบนี้เป็นเรื่องที่หลุดพ้นไปจากเรื่องของแรงงานและงานในความคิด
ของอาเรนดท์ การเมืองอันเป็นหนึ่งในสามรูปแบบของวิถีชีวิตอันเสรีนี้จึงเป็นสิ่งที่แยกขาดจากเรื่องราว
ของความจ�าเป็นต่าง ๆ วิธีคิดเช่นนี้อาจฟังดูแปลกเมื่อพิจารณาจากบริบทของโลกปัจจุบัน แต่หากว่า
ได้ท�าการพิจารณาจากสภาพทางสังคมการเมืองกรีกโบราณอย่างลักษณะของนครรัฐและการแยกขาด
ระหว่างพื้นที่ครัวเรือนและพื้นที่สาธารณะนยุคสมัยนั้นแล้ว จะเห็นได้ว่าการให้ความหมายของค�าว่า bioi
(หรือ bios ในรูปเอกพจน์ - ต่อไปจะใช้ค�าว่าชีวาเพื่อให้มีความแตกต่างจากค�าว่าชีวิต) ในลักษณะเช่นนี้
หาได้มีความแปลกประหลาดแต่อย่างใดเลย
