Page 51 - kpiebook67011
P. 51
50 ประชาธิปไตยในความคิดของฮันนาห์ อาเรนดท์
อันได้แก่ ชีวิต ความเป็นโลก และความเป็นพหุลักษณ์ กิจกรรมทั้งสามประเภทนั้นก็คือ กิจกรรมแรงงาน
กิจกรรมงาน และกิจกรรมการแสดงตน ซึ่งส�าหรับอาเรนดท์แล้วกิจกรรมทั้งสามนี้จัดได้ว่าเป็นกิจกรรม
ที่เป็นพื้นฐานของมนุษย์ด้วยกันทั้งสิ้น 83
การกล่าวว่ากิจกรรมทั้งสามประเภทนี้ของมนุษย์เป็นกิจกรรมที่ตอบสนองต่อสภาพเงื่อนไข
พื้นฐานนี้มีความหมายถึงว่า สภาพของมนุษย์ที่ด�ารงอยู่ในปัจจุบันนี้หาได้เป็นสิ่งที่เกิดขึ้นอย่างเสรี
หากแต่ถูกกะเกณฑ์จากลักษณะบางอย่างของสิ่งที่อยู่แวดล้อม ค�าว่า “สภาพเงื่อนไข” หมายถึง สภาพการณ์
บางอย่างที่ด�ารงอยู่และเป็นสภาพการณ์ที่ก�าหนดให้มนุษย์มีลักษณะดังเช่นที่เป็นอยู่ในปัจจุบัน หากแต่
ส�าหรับอาเรนดท์แล้ว สภาพเงื่อนไขดังกล่าวที่ว่านี้หาได้เป็นสิ่งที่เป็นนิจนิรันดร์อันมิอาจถูกเปลี่ยนแปลงได้
กล่าวอีกนัยหนึ่ง อาเรนดท์เลือกที่จะใช้ค�าว่า “เงื่อนไข” เพื่อหลีกเลี่ยงและปฏิเสธที่จะใช้ค�าว่า “ธรรมชาติ”
ของมนุษย์ อันมีลักษณะที่ตายตัวและมิอาจเปลี่ยนแปลงได้ ส�าหรับสภาพเงื่อนไขที่อาเรนดท์ได้เอ่ยถึงนี้
เป็นสภาพเงื่อนไขในปัจจุบัน ซึ่งแน่นอนว่าวันหนึ่งข้างหน้าอาจมีเปลี่ยนแปลงไปได้หากว่ามนุษย์ได้ก้าวเข้าสู่
สภาพแวดล้อมในรูปแบบอื่น ๆ การที่อาเรนดท์กล่าวเช่นนี้ก็เนื่องจากว่าโดยพื้นฐานแล้วอาเรนดท์
เป็นนักคิดที่ปฏิเสธแนวคิดที่เกี่ยวกับความจริงอันสมบูรณ์ อันเป็นแนวคิดที่เห็นว่าสรรพสิ่งทั้งมวล
ในจักรวาลล้วนแต่มี “ธรรมชาติ” หรือ “แก่นแท้” ที่มิอาจเปลี่ยนแปลงได้ด้วยกันทั้งสิ้น ส�าหรับประเด็นนี้
อาเรนดท์กล่าวอย่างชัดเจนว่า เงื่อนไขเหล่านี้หรือแม้แต่ผลรวมทั้งหมกของกิจกรรมและความสามารถ
ทั้งมวลของมนุษย์นี้ ก็หาใช่ “ธรรมชาติของมนุษย์” ไม่ 84
กล่าวอีกนัยหนึ่ง ส�าหรับอาเรนดท์แล้ว มนุษย์เป็นสิ่งมีชีวิตที่มีเงื่อนไข (conditioned beings)
เนื่องจากว่าไม่ว่าจะมีสิ่งใดก็ตามที่มนุษย์ได้เข้าไปสัมผัสหรือเกี่ยวข้อง สิ่งนั้นล้วนกลับกลายเป็นเงื่อนไข
แห่งการด�ารงอยู่ของมนุษย์เองด้วยกันทั้งนั้น เงื่อนไขเหล่านี้ส�าหรับอาเรนดท์มีทั้งเงื่อนไขที่มนุษย์ก�าหนดไม่ได้
อย่างเช่นสิ่งต่างๆที่ด�ารงอยู่มาก่อนที่มนุษย์จะถือก�าเนิด หรือแม้แต่โลกในฐานะของดาวเคราะห์ดวงหนึ่ง
85
อันเป็นที่อยู่อาศัยของมนุษย์เอง และเงื่อนไขที่มนุษย์เข้าไปร่วมสรรค์สร้างได้ด้วยตนเอง เช่นการสร้างสรรค์
สิ่งต่างๆไม่ว่าจะเป็นบ้านเรือน งานศิลปะ หรือแม้แต่สังคมการเมือง การกล่าวเช่นนี้จึงเป็นการแสดงให้
เห็นอย่างชัดเจนว่าเงื่อนไขของมนุษย์คือสิ่งที่เปลี่ยนแปลงได้ และมนุษย์ด�ารงอยู่ในสภาวะของการเป็นทั้ง
ผู้ก�าหนดและผู้ถูกก�าหนดจากเงื่อนไขเหล่านั้นในขณะเดียวกัน แนวคิดเช่นนี้จึงแตกต่างจากการมองว่า
มนุษย์มีสภาวะธรรมชาติ ซึ่งมองเห็นว่ามนุษย์ย่อมถูกก�าหนดกฎเกณฑ์มาจากเงื่อนไขอันเปลี่ยนแปลงไม่ได้
ที่มีมาก่อน
83 Ibid., 7.
84 Ibid., 10.
85 Ibid., 9.
