Page 65 - kpiebook66024
P. 65
การตรวจสอบถ่วงดุลระหว่างฝ่ายนิติบัญญัติและฝ่ายบริหาร ภายใต้ระบบรัฐสภา การตรวจสอบถ่วงดุลระหว่างฝ่ายนิติบัญญัติและฝ่ายบริหาร ภายใต้ระบบรัฐสภา
หนึ่ง ในมิติของการบริหารราชการแผ่นดินภายในฝ่ายบริหารโดยการ
กำหนดให้รัฐมนตรีสามารถดำรงตำแหน่งสมาชิกรัฐสภาได้ในคราวเดียวกันนั้น
จะส่งผลให้รัฐมนตรี (ซึ่งอาจจะมาจากพรรคการเมืองคนละพรรคกับนายกรัฐมนตรี
เนื่องจากเป็นการจัดตั้งรัฐบาลผสม) มีอำนาจต่อรองกับนายกรัฐมนตรีมากเกินไป
เพราะหากรัฐมนตรีใช้อำนาจต่อรองกับนายกรัฐมนตรีในการดำเนินนโยบาย
การบริหารราชการแผ่นดินมากเกินไปจนนายกรัฐมนตรีเลือกที่จะปรับคณะรัฐมนตรี
บุคคลดังกล่าวก็จะไม่ได้รับผลกระทบมากนักเพราะยังสามารถกลับไปดำรงตำแหน่ง
สมาชิกรัฐสภาได้ และการมีอำนาจต่อรองในลักษณะนี้จะทำให้นายกรัฐมนตรีอ่อนแอ
และอาจนำไปสู่ความไม่มีเสถียรภาพของรัฐบาลได้
สอง ในมิติของการควบคุมการบริหารราชการแผ่นดิน โดยการกำหนดให้
รัฐมนตรีสามารถดำรงตำแหน่งสมาชิกรัฐสภาได้ในคราวเดียวกันทำให้ไม่สามารถ
แยกอำนาจนิติบัญญัติและอำนาจบริหารออกจากกันได้โดยเด็ดขาด เพราะบุคคล
คนเดียวสามารถดำรงตำแหน่งได้ทั้งในฝ่ายนิติบัญญัติและฝ่ายบริหาร ทำให้เกิดการ
ตั้งคำถามว่าจะสามารถตรวจสอบถ่วงดุลกันได้อย่างแท้จริงหรือไม่
ด้วยเหตุนี้ แม้ว่าประเทศฝรั่งเศสซึ่งระบบรัฐสภาแบบประเทศอังกฤษมาปรับ
ใช้จะต้องประสบปัญหาทางการเมืองเกี่ยวกับความมีเสถียรภาพของรัฐบาลอย่างหนัก
เนื่องจากผลการเลือกตั้งหลายครั้งทำให้เกิดการจัดตั้งรัฐบาลผสม จนนำไปสู่
การสถาปนาระบบกึ่งรัฐสภากึ่งประธานาธิบดีขึ้นในสมัยสาธารณรัฐที่ 5 (ค.ศ. 1958)
แต่ลักษณะของระบบกึ่งรัฐสภากึ่งประธานาธิบดีก็ยังมีลักษณะคล้ายระบบรัฐสภา
ทั้งนี้ ก่อน ค.ศ. 1958 รัฐธรรมนูญฝรั่งเศสก็กำหนดให้รัฐมนตรีและสภาผู้แทนราษฎร
สามารถดำรงตำแหน่งในคราวเดียวกันได้ จึงทำให้รัฐมนตรีมีอำนาจต่อรองกับประมุข
ของฝ่ายบริหารมากขึ้นจนรัฐบาลขาดเสถียรภาพ โดยในสมัยสาธารณรัฐที่ 3
(ล่มสลายลงใน ค.ศ. 1940) ต้องมีการเปลี่ยนแปลงรัฐบาลใหม่ถึง 104 ชุด ในระยะ
เวลา 70 ปี 49
ดังนั้น เมื่อมีการประกาศใช้รัฐธรรมนูญใน ค.ศ. 1958 ซึ่งทำให้ประเทศ
ฝรั่งเศสเข้าสู่ยุคสาธารณรัฐที่ 5 นั้น จึงได้มีการบัญญัติห้ามนายกรัฐมนตรีและ
รัฐมนตรี ดำรงตำแหน่งสำคัญบางประการ โดยกำหนดให้
49 เกรียงไกร เจริญธนาวัฒน์, 2543, เอกสารวิชาการของสถาบันพระปกเกล้า ชุด รู้เขารู้เรา :
ระบบการเมืองการปกครองฝรั่งเศส, กรุงเทพฯ : สยามศิลป์การพิมพ์ หน้า 41
