Page 63 - kpiebook66024
P. 63
1
การตรวจสอบถ่วงดุลระหว่างฝ่ายนิติบัญญัติและฝ่ายบริหาร ภายใต้ระบบรัฐสภา การตรวจสอบถ่วงดุลระหว่างฝ่ายนิติบัญญัติและฝ่ายบริหาร ภายใต้ระบบรัฐสภา
ด้วยรัฐธรรมนูญ” หรือ “ความชอบด้วยกฎหมาย” ไม่ใช่การตรวจสอบทางการเมือง
หรือกล่าวอีกนัยหนึ่งก็คือ การตรวจสอบดังกล่าว (โดยมักจะให้สมาชิกรัฐสภา
เสียงข้างน้อยสามารถนำประเด็นดังกล่าวเข้าสู่กลไกนี้ได้) จะเป็นการตรวจสอบว่า
รัฐบาลทำ “ผิด” หรือ “ถูก” กฎหมาย มากกว่าจะเป็นการตรวจสอบว่านโยบายของ
รัฐบาลนั้น “ดี” หรือ “ไม่ดี” ซึ่งเป็นการตรวจสอบทางการเมือง
ในส่วนของการกล่าวถึงกลไกพิเศษในการตรวจสอบการใช้อำนาจของฝ่ายบริหาร
โดยรัฐสภานี้ ผู้เขียนจะขอกล่าวถึง (1) การปรับกลไกในการตรวจสอบฝ่ายบริหาร
โดยฝ่ายนิติบัญญัติซึ่งเป็นกลไกในรัฐสภา และ (2) การใช้กลไกโดยองค์กรอื่นที่ไม่ใช่
รัฐสภา โดยมักจะเป็นกรณีที่มีการกำหนดให้เสียงข้างน้อยในรัฐสภาสามารถ
นำประเด็นดังกล่าวเข้าสู่การพิจารณาขององค์กรนั้นได้
4.1
การปรับกลไกในการตรวจสอบฝ่ายบริหาร
โดยฝ่ายนิติบัญญัติซึ่งเป็นกลไกในรัฐสภา
นอกเหนือจากการกำหนดให้รัฐสภาสามารถควบคุมการบริหารราชการแผ่นดิน
ของฝ่ายบริหารได้ โดยการตั้งกระทู้ถามและการอภิปรายเพื่อลงมติไม่ไว้วางใจก็ตาม
แต่หลายประเทศก็มีการกำหนดกลไกบางอย่างหรือเงื่อนไขในการดำรงตำแหน่ง
บางประการเพื่อให้การตรวจสอบถ่วงดุลเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น ซึ่งได้แก่
(1.1) การกำหนดให้รัฐมนตรีห้ามดำรงตำแหน่งสมาชิกรัฐสภาคราวเดียวกัน
ซึ่งแตกต่างจากกรณีของประเทศอังกฤษซึ่งเป็นต้นตำรับของระบบรัฐสภา และ
(1.2) ข้อเสนอเกี่ยวกับการกำหนดเสียงข้างมากพิเศษในลักษณะที่เป็นเสียงข้างมาก
พิเศษแบบขั้นบันได (Supermajoritarian Escalator) ซึ่งใช้กับการตัดสินใจประเด็น
พิเศษในบางกรณี
1) การกำหนดให้รัฐมนตรีห้ามดำรงตำแหน่งสมาชิกรัฐสภาในคราวเดียวกัน
ในระบบรัฐสภาของประเทศอังกฤษ (Westminster model) เป็นระบบที่ถือ
หลักว่า รัฐสภาเป็นองค์กรที่มีความสำคัญในฐานะที่เป็นตัวแทนของประชาชนเนื่องจาก
มาจากการเลือกตั้งโดยตรง ในระบบดังกล่าวนี้ ได้กำหนดให้สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร
ซึ่งมาจากการเลือกตั้งเป็นองค์กรที่ทำหน้าที่เลือกประมุขของฝ่ายบริหาร ซึ่งทำให้
ฝ่ายบริหารมีจุดยึดโยงกับตัวแทนของประชาชน และกำหนดให้ฝ่ายนิติบัญญัติสามารถ
