Page 47 - kpiebook66023

มาตรการทางกฎหมาย : ศึกษารูปแบบนิติบุคคลที่เหมาะสมเพื่อการส่งเสริมวิสาหกิจเพื่อสังคม

(4) มาตรา 6 ประเภทของวิสาหกิจเพื่อสังคม

“การจดทะเบียนวิสาหกิจเพื่อสังคมมีสองประเภท ดังต่อไปนี้

(1) วิสาหกิจเพื่อสังคมที่ไม่ประสงค์จะแบ่งปันก าไรให้แก่ผู้เป็นหุ้นส่วนหรือผู้ถือหุ้น
(2) วิสาหกิจเพื่อสังคมที่ประสงค์จะแบ่งปันก าไรให้แก่ผู้เป็นหุ้นส่วนหรือผู้ถือหุ้น
วิสาหกิจเพื่อสังคมที่ไม่ประสงค์จะแบ่งปันก าไรให้แก่ผู้เป็นหุ้นส่วนหรือผู้ถือหุ้นตาม (1) ให้

สามารถด าเนินการจัดตั้งห้างหุ้นส่วนนิติบุคคลหรือบริษัทจ ากัดตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ หรือ
บริษัทมหาชนจ ากัดตามกฎหมายว่าด้วยบริษัทมหาชนจ ากัดได้ โดยให้ถือว่าวัตถุประสงค์ในการน าผลก าไร
ไปใช้เพื่อสังคมเป็นการแบ่งปันก าไรอันจะพึงจะได้แต่กิจการที่ท านั้น
การเปลี่ยนแปลงประเภทของวิสาหกิจเพื่อสังคมตามวรรคหนึ่ง ให้เป็นไปตามหลักเกณฑ์

วิธีการ และเงื่อนไขที่คณะกรรมการประกาศก าหนด”

มาตรา 6 ท าให้เกิดการตีความได้ว่า ใช้บังคับกับวิสาหกิจเพื่อสังคมที่จัดตั้งในรูปแบบของ
บริษัท (หมายถึง บริษัทเอกชนจ ากัด และบริษัทมหาชนจ ากัด) และห้างหุ้นส่วนนิติบุคคล (หมายถึง ห้าง

หุ้นส่วนสามัญจดทะเบียน และห้างหุ้นส่วนจ ากัด) เท่านั้น ไม่สามารถใช้กับนิติบุคคลอื่นได้ เนื่องจาก
กฎหมายใช้ค าว่า “หุ้นส่วน” และ “ผู้ถือหุ้น” ซึ่งเป็นองค์ประกอบที่ปรากฏในกฎหมายห้างหุ้นส่วนและ
บริษัทโดยเฉพาะ นิติบุคคลอื่น เช่น สหกรณ์ หรือ สมาคม จะใช้ค าว่า “สมาชิก” ส่วนมูลนิธิจะไม่มีสมาชิก

จะมีเพียงคณะกรรมการมูลนิธิ
ดังนั้น หากตีความตามนี้ จะท าให้รูปแบบนิติบุคคลอื่นที่ไม่มีหุ้นส่วนหรือผู้ถือหุ้น ไม่

สามารถปฏิบัติตามมาตรา 6 ได้ อย่างไรก็ตาม ปัจจุบันมีมูลนิธิและสหกรณ์ที่จดทะเบียนเป็นวิสาหกิจเพื่อ
สังคมประเภทไม่ประสงค์จะแบ่งปันก าไรให้กับหุ้นส่วนหรือผู้ถือหุ้นแล้ว เช่น มูลนิธิแม่ฟ้าหลวง ในพระบรม
ราชูปถัมภ์ ประกาศการจดทะเบียนเมื่อวันที่ 15 พฤศจิกายน 2562 และสหกรณ์กรีนเนท จ ากัด ประกาศ
81
การจดทะเบียนเมื่อวันที่ 18 พฤศจิกายน 2562
อย่างไรก็ตาม มาตรา 5(3) ข้างต้น และประกาศคณะกรรมการส่งเสริมวิสาหกิจเพื่อสังคม

เรื่อง เงื่อนไขการน าผลก าไรไปใช้เพื่อสังคม พ.ศ. 2562 กลับมีการใช้ค าตามกฎหมายที่แตกต่างจากมาตรา 6
กล่าวคือ ใช้ค าว่า “ผู้เป็นเจ้าของกิจการหรือผู้ถือหุ้น” สะท้อนให้เห็นถึงปัญหาความไม่สอดคล้องต่อเนื่อง
ของการใช้ค าตามกฎหมาย ซึ่งก่อให้เกิดการตีความที่แตกต่างไปได้

หากตีความตามตัวอักษรของมาตรา 6 ในข้อความ “การจดทะเบียนวิสาหกิจเพื่อสังคมมี
สองประเภท ดังต่อไปนี้” จะหมายถึง นิติบุคคลใดก็ตามที่จะจดทะเบียนเป็นวิสาหกิจเพื่อสังคมจะต้องเลือก

ประเภทวิสาหกิจเพื่อสังคมตามที่มาตรา 6 ก าหนด แต่การใช้ค าว่า “หุ้นส่วน” และ “ผู้ถือหุ้น” กลับท าให้
ตีความได้ว่า นิติบุคคลที่จะจดทะเบียนได้นั้น ต้องเป็นบริษัทหรือห้างหุ้นส่วนเท่านั้น ซึ่งในความเป็นจริง
ไม่ได้เป็นเช่นนั้น เพราะเจตนารมณ์ของกฎหมายคือ การก าหนดให้รูปแบบนิติบุคคลใดก็ตามต้องเลือกจด

81 สมาคมธุรกิจเพื่อสังคม. (2020). ประกาศรายชื่อกิจการที่จดทะเบียนเป็นวิสาหกิจเพื่อสังคม ประเภท วิสาหกิจ เพื่อ
สังคมที่ไม่ประสงค์จะแบ่งปันก าไรให้แก่ผู้ที่เป็นหุ้นส่วนหรือผู้ถือหุ้น. SE Thailand, January 3, 2020. 32
https://www.sethailand.org/resource/registered-se/