Page 45 - kpiebook66023

มาตรการทางกฎหมาย : ศึกษารูปแบบนิติบุคคลที่เหมาะสมเพื่อการส่งเสริมวิสาหกิจเพื่อสังคม

เกี่ยวกับประเภทของวิสาหกิจเพื่อสังคมจะกล่าวถึงในหัวข้อ 3.1.3 ต่อไป ดังนั้น วิสาหกิจเพื่อสังคมประเภท
ไม่แบ่งปันก าไรจึงได้รับการยกเว้นไม่ต้องมีแหล่งรายได้ที่มาจากการจ าหน่ายสินค้าหรือบริการเป็นสัดส่วน

อย่างน้อยร้อยละห้าสิบ แต่ก็ยังไม่มีความชัดเจนว่าหากไม่มีรายได้จากการประกอบธุรกิจเลยจะได้หรือไม่
เช่น บริษัทเอกชนจัดตั้งวิสาหกิจเพื่อสังคมประเภทบริษัทไม่แบ่งปันก าไร โดยมีการบริจาคเงินให้กับ
วิสาหกิจเพื่อสังคมนั้นใช้ด าเนินการเพื่อสังคมต่าง ๆ แทนการจัดตั้งเป็นมูลนิธิซึ่งมีขั้นตอนการจัดตั้งที่ยุ่งยาก
กว่าบริษัท กรณีเช่นนี้จะท าได้หรือไม่

โดยหลักแล้วน่าจะท าได้ เนื่องจากกฎหมายไม่ได้เขียนห้ามไว้ และหากพิจารณาจาก

“ประกาศคณะกรรมการส่งเสริมวิสาหกิจเพื่อสังคม เรื่อง การจดทะเบียนเป็นวิสาหกิจเพื่อสังคมส าหรับ
กิจการที่ไม่ประสงค์จะแบ่งปันก าไรให้แก่ผู้เป็นหุ้นส่วนหรือผู้ถือหุ้น ซึ่งมีรายได้น้อยกว่าร้อยละห้าสิบมาจาก
76
การจ าหน่ายสินค้าหรือการบริการ พ.ศ. 2565” มีเพียงการก าหนดรายละเอียดเกี่ยวกับเอกสารและ
ขั้นตอนที่จะใช้ยื่นขอเป็นกิจการที่ไม่ประสงค์จะแบ่งปันก าไรให้แก่ผู้เป็นหุ้นส่วนหรือผู้ถือหุ้นซึ่งมีรายได้น้อย

กว่าร้อยละห้าสิบมาจากการจ าหน่ายสินค้าหรือบริการ เช่น ต้องมีงบการเงิน และมีข้อตกลงตามที่ปรากฏ
ในหนังสือบริคณห์สนธิ ตราสารจัดตั้ง ระเบียบ หรือข้อบังคับว่าด้วยการจัดตั้งนิติบุคคลแห่งนั้นว่า
“ไม่ประสงค์จะแบ่งปันก าไรให้แก่ผู้เป็นหุ้นส่วนหรือผู้ถือหุ้น” แต่ไม่ได้มีการก าหนดว่าน้อยลงได้ร้อยละ
เท่าใด เช่น ร้อยละ 1 ได้หรือไม่ หรือหากไม่มีการสร้างรายได้จากธุรกิจเลยได้หรือไม่ ตรงส่วนนี้ยังไม่ชัดเจน

อย่างไรก็ตาม ควรมีการก าหนดสัดส่วนที่ชัดเจนกว่าเดิม เพราะบริษัทซึ่งไม่แบ่งปันก าไร
และไม่สร้างรายได้จากการท าธุรกิจ ไม่ได้แตกต่างจากมูลนิธิเลย แต่กลับเป็นการยกเว้นองค์ประกอบส าคัญ
ของการเป็นบริษัทแทน ท าให้องค์กรลักษณะนี้ ไม่ใช่ทั้งมูลนิธิ บริษัท และวิสาหกิจเพื่อสังคมอีกด้วย แต่
กลับสร้างความยุ่งยากสับสนในเชิงแนวคิดทางกฎหมายเพิ่มขึ้น นอกจากนี้ การให้ระบุข้อความว่า “ไม่

ประสงค์จะแบ่งปันก าไรให้แก่ผู้เป็นหุ้นส่วนหรือผู้ถือหุ้น” ไว้ในเอกสารของบริษัท เช่น ข้อบังคับตามที่
ประกาศฯก าหนด ไม่ใช่แนวทางแก้ปัญหาที่เหมาะสมเลย เพราะแม้ว่ากฎหมายจะอนุญาตให้ใช้เป็น
ข้อยกเว้นของมาตรา 1012 แห่ง ป.พ.พ. ก็ตาม แต่ดูจะมีความลักลั่นในแง่ที่กฎหมายเฉพาะ (ทั้งในระดับ

พระราชบัญญัติ และระดับประกาศ) มายกเว้นกฎหมายที่เป็นบททั่วไป
หากเปรียบเทียบกับกฎหมาย CLG ของสหราชอาณาจักร จะเห็นว่าเป็นการก าหนด

ประเภทของบริษัทขึ้นเพิ่มเติมในลักษณะที่ไม่มีผู้ถือหุ้น และสามารถก าหนดวัตถุประสงค์เพื่อสังคมได้ โดย
ไม่ขัดหรือไปยกเว้นบริษัทในรูปแบบอื่น นอกจากนี้ ยังมีรูปแบบบริษัทเพื่อการกุศล (charitable
company) แต่ก็แตกต่างจากรูปแบบของไทย เนื่องจากบริษัทเพื่อการกุศลนี้ อยู่ภายใต้การก ากับดูแลของ

กฎหมายมูลนิธิ (Charities Act 2011) เป็นการเฉพาะด้วย เช่น เงื่อนไขของการมีวัตถุประสงค์เพื่อ
77
สาธารณประโยชน์ หรือ Public Benefit Test ซึ่งเป็นองค์ประกอบที่ส าคัญมากขององค์กรเพื่อการกุศลนี้
แต่วิสาหกิจเพื่อสังคมในรูปแบบบริษัทไม่แบ่งปันก าไรนั้น ไม่ได้มีหลักการหรือแนวคิดทางกฎหมายมารองรับ
การเกิดขึ้นของรูปแบบองค์กรประเภทนี้เลย CLG ก าหนดให้ไม่มีการแบ่งปันก าไร เนื่องจากไม่มีผู้ถือหุ้น

เพราะมีเพียงสมาชิกเท่านั้น

76 ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 139 ตอนพิเศษ 152 ง หน้า 52 วันที่ 29 มิถุนายน 2565
77 Charity Commission for England and Wales UK. (2017). Analysis of the Law Relating to Public Benefit. 30
London: Charity Commission for England and Wales.