Page 40 - kpiebook66023

มาตรการทางกฎหมาย : ศึกษารูปแบบนิติบุคคลที่เหมาะสมเพื่อการส่งเสริมวิสาหกิจเพื่อสังคม

หากเปรียบเทียบกับกฎหมายของสหราชอาณาจักรก็มีแนวทางทั้งสองแบบ กล่าวคือ
หากจดทะเบียนเป็น CIC ต้องจดทะเบียนกับ Companies House แต่อยู่ภายใต้การก ากับดูแลของ CIC

Regulator หรือถ้าจดทะเบียนเป็น charitable CLG ก็ต้องจดทะเบียนและอยู่ภายใต้การก ากับดูแลของทั้ง
Companies House และ Charity Commission หากจดทะเบียนเป็น CIO ก็จะจดทะเบียนและอยู่ภายใต้
การก ากับดูแลของ Charity Commission เท่านั้น

กระนั้นก็ตาม ผู้เขียนเห็นด้วยกับการจัดตั้งวิสาหกิจเพื่อสังคมในรูปแบบนิติบุคคล
โดยเฉพาะการจัดตั้งในรูปแบบบริษัท เนื่องจากกฎหมายรูปแบบองค์กร เช่น กฎหมายบริษัทนั้น

มีเจตนารมณ์ส าคัญที่จะอ านวยความสะดวกด้านต่าง ๆ ให้กับผู้ประกอบการ จึงมีแนวคิดทางกฎหมาย
ที่ส าคัญหลายประการ เช่น การจ ากัดความรับผิด ขอบเขตอ านาจหน้าที่ของกรรมการ ที่ประชุมผู้ถือหุ้น
หรือการจ่ายเงินปันผล เป็นต้น โครงสร้างเหล่านี้ช่วยให้การประกอบธุรกิจเป็นไปอย่างมีระบบ ซึ่งเป็นที่
ยอมรับทั่วโลก ด้วยเหตุผลของประโยชน์ต่าง ๆ ที่กฎหมายบริษัทมีนั้น ท าให้ประเทศตะวันตก เช่น สหราช

อาณาจักร และสหรัฐอเมริกา มีการออกกฎหมายวิสาหกิจเพื่อสังคมที่เป็นการปรับปรุงแก้ไขกฎหมายบริษัท
เป็นหลัก เช่น CIC ซึ่งเป็นการเพิ่มประเภทของบริษัทลงในพระราชบัญญัติบริษัท (Companies Act 2006)
หรือมลรัฐต่าง ๆ ของสหรัฐอเมริกา ได้ออกกฎหมาย L3C ซึ่งเป็นการเพิ่มรูปแบบของบริษัทเช่นเดียวกัน
ลักษณะการปรับปรุงแก้ไขกฎหมายบริษัทดังกล่าว ท าให้องค์กรเหล่านี้เป็นบริษัทลูกผสม (hybrid

company) เพื่อตอบสนองแนวคิดของการผสมผสานวัตถุประสงค์เพื่อสังคม เพื่อก าไร และเพื่อสิ่งแวดล้อม
68
(triple-bottom-line concept) ของวิสาหกิจเพื่อสังคมได้
อย่างไรก็ตาม ประเทศไทยไม่ได้มีการแก้ไขปรับปรุงกฎหมายบริษัทหรือออกกฎหมาย
บริษัทลูกผสม แต่ใช้วิธีการก าหนดข้อยกเว้นของกฎหมายบริษัทไว้ในกฎหมายส่งเสริมวิสาหกิจเพื่อสังคม

แทน โดยการก าหนดประเภทของวิสาหกิจเพื่อสังคมที่ไม่ประสงค์จะแบ่งปันก าไรให้แก่ผู้เป็นหุ้นส่วนหรือผู้
ถือหุ้นตามมาตรา 6 ซึ่งเป็นการยกเว้นข้อบังคับของกฎหมายบริษัทในเรื่องการแบ่งปันก าไรตามมาตรา
1012 แห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ ซึ่งผู้เขียนไม่ค่อยเห็นด้วยกับลักษณะดังกล่าว ซึ่งจะกล่าวถึง
รายละเอียดต่อไป
(2) นิติบุคคลที่จัดตั้งจะต้องด าเนินกิจการเกี่ยวกับการผลิต การจ าหน่ายสินค้า หรือการบริการ

องค์ประกอบในเรื่องของรูปแบบกิจกรรมของวิสาหกิจเพื่อสังคมดังกล่าว สะท้อนให้เห็น
เจตนารมณ์ของกฎหมายที่ต้องการให้วิสาหกิจเพื่อสังคมสามารถที่จะหารายได้เพื่อเลี้ยงตนเองได้ตาม
แนวคิดของการพึ่งพาตลาดให้มากขึ้น และลดการพึ่งพาเงินบริจาคและเงินสนับสนุนจากทั้งภาครัฐและ

ภาคเอกชน ซึ่งเป็นไปตามหลักแนวคิดเรื่องความยั่งยืน และหลักเศรษฐกิจพอเพียงได้เป็นอย่างดี หาก
พิจารณาจากร่างกฎหมายวิสาหกิจเพื่อสังคมฉบับก่อนหน้านั้น จะพบว่า มีการก าหนดรูปแบบนิติบุคคลของ
วิสาหกิจเพื่อสังคมเพียง 2 รูปแบบ คือ บริษัท และห้างหุ้นส่วนนิติบุคคลเท่านั้น แต่ต่อมามีการแก้ไข
เนื่องจากจะเป็นการจ ากัดสิทธิของประชาชนได้

นอกจากนี้ ในร่างกฎหมายเดิมมีการระบุว่า การก ากับดูแลกิจการที่ดีของวิสาหกิจ

เพื่อสังคมนั้น ต้องมีการปฏิบัติตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงด้วย แต่ต่อมาได้มีการแก้ไข และ

68 Kelsey Miller. (2020). The Triple Bottom Line: What It Is & Why It’s Important. Harvard Business School 25
Online, December 8, 2020. https://online.hbs.edu/blog/post/what-is-the-triple-bottom-line