Page 18 - kpiebook66015

สงสัยในการบริหารราชการแผ่นดิน และการตั้งกระทู้ถามนี้ ก็ยังเป็นการบังคับให้ฝ่ายบริหารต้องเปิดเผยข้อมูล

ในการบริหารราชการแผ่นดินให้ประชาชนทราบ และนอกจากการตั้งกระทู้ถามนี้ ก็ยังมีกลไกที่ท าให้ฝ่ายนิติ
บัญญัติสามารถท าให้ฝ่ายบริหารพ้นจากต าแหน่งได้ คือ การเปิดอภิปรายเพื่อลงมติไม่ไว้วางใจ ซึ่งแม้ในระบบ

รัฐสภา ฝ่ายบริหารจะมาจากเสียงข้างมากในรัฐสภาอยู่แล้ว ส่งผลให้การลงมติไม่ไว้วางใจอาจจะไม่ค่อยส่งผล

ให้ฝ่ายบริหารต้องพ้นจากต าแหน่ง แต่การเปิดข้อมูลในช่วงที่มีการอภิปรายก็ส่งผลให้ประชาชนได้รับทราบ
ข้อมูล และมีข้อมูลประกอบการตัดสินใจว่า จะเลือกบุคคลดังกล่าวเข้าด ารงต าแหน่งอีกหรือไม่

(3) การก าหนดให้ฝ่ายนิติบัญญัติสามารถอนุมัติเงินงบประมาณของฝ่ายบริหาร
แม้ว่าฝ่ายบริหารจะเป็นองค์กรเดียวที่มีอ านาจเสนอร่างกฎหมายงบประมาณ แต่รัฐธรรมนูญของ

หลายประเทศก็จะก าหนดให้ฝ่ายนิติบัญญัติซึ่งเป็นตัวแทนของประชาชนเป็นผู้อนุมัติงบประมาณ
(4) การให้ฝ่ายนิติบัญญัติตั้งคณะกรรมาธิการเพื่อตรวจสอบการท างานของฝ่ายบริหารว่าเป็นไป

ตามที่รัฐธรรมนูญก าหนดหรือไม่

- การถ่วงดุลฝ่ายนิติบัญญัติโดยฝ่ายบริหาร โดยมีกลไกส าคัญ ได้แก่
(1) ก าหนดให้ฝ่ายบริหารสามารถยุบฝ่ายนิติบัญญัติได้

การยุบสภาถือเป็นเครื่องมือส าคัญที่ฝ่ายบริหารจะใช้ควบคุมฝ่ายนิติบัญญัติได้ในกรณีที่เห็นว่าอาจ

ขัดแย้งกับฝ่ายนิติบัญญัติจนไม่สามารถบริหารราชการแผ่นดินได้อีกต่อไป ก็อาจก าหนดให้มีการยุบสภาเพื่อ
น าไปสู่การเลือกตั้งใหม่

(2) การน าร่างกฎหมายที่ฝ่ายนิติบัญญัติเห็นชอบหรือไม่เห็นชอบ ไปผ่านการออกเสียงประชามติ
ในกรณีของประเทศที่ประมุขของฝ่ายบริหารและประมุขของฝ่ายนิติบัญญัติมีที่มาจากคนละที่กัน ก็

อาจเกิดกรณีที่ฝ่ายบริหารต้องการผ่านร่างกฎหมายบางประการที่อาจกระทบต่อโครงสร้างเชิงอ านาจของฝ่าย
นิติบัญญัติ ส่งผลให้ฝ่ายนิติบัญญัติไม่ผ่านร่างกฎหมายดังกล่าว บางประเทศอย่างเช่นประเทศฝรั่งเศสอาจ

ก าหนดให้ฝ่ายบริหารสามารถน าร่างกฎหมายดังกล่าวไปผ่านการออกเสียงประชามติแทนการผ่านรัฐสภา

เพื่อให้ประชาชนให้ความเห็นชอบก็ได้
(3) การก าหนดให้ฝ่ายบริหารสามารถยับยั้งร่างกฎหมาย

การใช้อ านาจในลักษณะนี้มักจะเป็นการบัญญัติให้ประมุขแห่งรัฐเป็นผู้ใช้อ านาจ เพื่อยับยั้งร่าง
กฎหมายที่อาจจะออกมาโดยขัดต่อเจตนารมณ์ของประชาชน ซึ่งในช่วงที่มีการยับยั้งร่างกฎหมาย ก็อาจท าให้

มีการรับรู้ถึงมติสาธารณะเกี่ยวกับร่างกฎหมายนั้นได้

2.3 แนวคิดเกี่ยวกับระบบรัฐสภาที่ท าให้มีเหตุผลขึ้น (Rationalized Parliamentary System)
ถ้าหากพิจารณาจากแนวคิดทั้งสองประการที่กล่าวถึงข้างต้น จะเห็นว่าประเทศที่ปกครองในระบอบ

ประชาธิปไตยระบบรัฐสภาซึ่งเลือกน าหลักการแบ่งแยกการใช้อ านาจมาใช้ ในที่สุดจะเกิดรูปแบบระบบรัฐสภา
แบบอ านาจเดี่ยว (monist) ดังที่ชาติชาย ณ เชียงใหม่ ได้สรุปในงานวิจัยเรื่อง “การจัดความสัมพันธ์ระหว่าง

ฝ่ายนิติบัญญัติและฝ่ายบริหารภายใต้รัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2560” ว่า ระบบดังกล่าวจะน าไปสู่ปรากฏการณ์ที่กลุ่ม
หรือพรรคการเมืองที่มีเสียงข้างมากในรัฐสภาจะสามารถกก าหนดให้ผู้น าของกลุ่มหรือพรรคนั้นสามารถเป็นผู้

ด ารงต าแหน่งนายกรัฐมนตรีได้ จึงอาจกล่าวได้ว่าบุคคลผู้ด ารงต าแหน่งนายกรัฐมนตรีนั้นจะกลายเป็นผู้มี
อ านาจสูงสุดทั้งในทางบริหารและนิติบัญญัติ ที่ส าคัญ หลังสงครามโลกครั้งที่สอง หลายประเทศได้ตระหนักถึง

17