Page 14 - kpiebook66015
P. 14
บทที่ 2
แนวคิดและทฤษฎีที่เกี่ยวข้อง
ในส่วนของแนวคิดทฤษฎีที่เกี่ยวข้องนั้น แนวคิดส าคัญหลักที่เกี่ยวข้องกับการตรวจสอบการและ
ถ่วงดุลระหว่างฝ่ายนิติบัญญัติและฝ่ายบริหารในการปกครองในระบอบประชาธิปไตยมากที่สุดคือแนวคิด
เกี่ยวกับหลักการแบ่งแยกการใช้อ านาจ (Separation of Powers) ซึ่งถือเป็นหลักที่มีการให้ความส าคัญมา
ตั้งแต่ศตวรรษที่ 18 เมื่อหลายประเทศได้เปลี่ยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ มาเป็น
การปกครองในระบอบประชาธิปไตย โดยจะเห็นได้อย่างชัดเจนเมื่อมีการน าเอาหลักการดังกล่าวไปบัญญัติใน
รัฐธรรมนูญของสหรัฐอเมริกาซึ่งถือเป็นรัฐธรรมนูญลายลักษณ์อักษรฉบับแรกของโลก และในค าประกาศสิทธิ
มนุษยชน (แต่ละคน) และพลเมือง (แต่ละคน) ของประเทศฝรั่งเศส ก็มีการก าหนดในข้อ 16 ว่า
“สังคมใดไม่มีกำรประกันสิทธิเสรีภำพของปัจเจกชน อีกทั้งไม่มีกำรแบ่งแยกอ ำนำจ สังคมนั้นไม่มี
1
รัฐธรรมนูญ”
ที่ส าคัญ หลักการดังกล่าวนี้มีการกล่าวถึงและอภิปรายกันเป็นอย่างมากในกลุ่มนักวิชาการด้าน
การเมืองและนักวิชาการด้านกฎหมาย ว่าการน าหลักการแบ่งแยกการใช้อ านาจมาปรับใช้นั้น จะท าให้เกิดผล
เช่นไร และมีข้อจ ากัดอย่างไร ที่ส าคัญ เนื่องจากหลายประเทศที่ปกครองด้วยระบอบประชาธิปไตยและได้
น าเอารูปแบบการตรวจสอบถ่วงดุลในระบบรัฐสภาแบบประเทศอังกฤษมาปรับใช้ ก็ได้มีการปรับรูปแบบการ
ตรวจสอบถ่วงดุลในระบบรัฐสภา จึงได้เกิดแนวคิดใหม่ในการสร้างกลไกการตรวจสอบถ่วงดุล โดยในส่วนนี้
ผู้เขียนจะขอกล่าวถึง (1) สาระส าคัญของหลักการแบ่งแยกการใช้อ านาจ และ (2) การสร้างกลไกการ
ตรวจสอบถ่วงดุลระหว่างฝ่ายนิติบัญญัติและฝ่ายบริหารตามหลักการแบ่งแยกการใช้อ านาจ จากนั้นจะขอ
กล่าวถึงแนวความคิดที่เกิดขึ้นในยุคหลังจากที่มีการน าระบบรัฐสภาของประเทศต้นแบบไปปรับใช้ นั่นคือ (3)
แนวคิดเกี่ยวกับระบบรัฐสภาที่ท าให้มีเหตุผลขึ้น และ (4) แนวคิดเกี่ยวกับเสถียรภาพรัฐบาล
2.1 สาระส าคัญของหลักการแบ่งแยกการใช้อ านาจ
ประเด็นเกี่ยวกับเรื่องหลักการแบ่งแยกการใช้อ านาจเป็นเรื่องที่มีการถกเถียงและอภิปรายมาอย่าง
ยาวนาน ซึ่งประเทศที่น าเอาหลักการดังกล่าวไปปรับใช้และสร้างระบบการปกครองได้อย่างใกล้เคียงกับ
แนวคิดทฤษฎีดังกล่าวมากที่สุดคือการสร้างการปกครองในระบอบประชาธิปไตยระบบประธานาธิบดีซึ่ง
ก าหนดให้ฝ่ายบริหารและฝ่ายนิติบัญญัติมีที่มาที่แยกออกจากกันและใช้อ านาจตรวจสอบถ่วงดุลซึ่งกันและกัน
อย่างไรก็ตาม เมื่อมีการมองการปกครองระบอบประชาธิปไตยระบบรัฐสภาแล้ว โดยเฉพาะอย่างยิ่ง
1 ค าประกาศสิทธิมนุษยชน (แต่ละคน) และพลเมือง (แต่ละคน) ค.ศ. 1789 ข้อ 16 (Déclaration des Droits de l’Homme
et du Citoyen de 1789, https://www.legifrance.gouv.fr/contenu/menu/droit-national-en-
vigueur/constitution/declaration-des-droits-de-l-homme-et-du-citoyen-de-1789)
13
