Page 172 - kpiebook64011

ตนเองได้รับชัยชนะ จากการเก็บข้อมูลในพื้นที่ชี้ให้เห็นว่า กลุ่มการเมืองในพื้นที่ซึ่งชนะการเลือกตั้งมาอย่าง
ต่อเนื่องสร้างจักรกลการเมืองขึ้นมาเพื่อผนึกโครงสร้างและยึดโยงหัวคะแนนเอาไว้กับฝ่ายตนเอง จักรกล

การเมืองท างานในสองด้านหลัก โดยด้านแรกคือ การกระจายผลประโยชน์ในเชิงค่าตอบแทนให้แก่หัวคะแนน
ที่เป็นสมาชิกในจักรกลการเมือง หัวคะแนนแม้เป็นเพียงบทบาทคู่ขนานกับต าแหน่งที่เป็นทางการ แต่
ค่าตอบแทนที่ได้รับจากการเป็นหัวคะแนนกล่าวได้ว่าไม่น้อยไปกว่าเงินประจ าต าแหน่งเลย อาทิ หัวคะแนนคุม
ย่านหรือกลุ่มบ้านจะได้รับค่าตอบแทนจากการแจกเงินหัวละ 200 บาทตามจ านวนรายชื่อที่หัวคะแนนจดส่ง

ขึ้นไป แม้แต่ผู้มีต าแหน่งทางการเมืองซึ่งเป็นหัวคะแนนคุมพื้นที่ย่อยและพื้นที่ใหญ่ก็ล้วนได้รับค่าตอบแทนเป็น
ระยะจ านวนหลักหมื่นถึงหลักแสนบาท (ประมวลจาก ผู้ใหญ่บ้านชายท่านหนึ่ง, สัมภาษณ์, วันที่ 5 เมษายน
2564)

ด้านที่สอง การแบ่งปันและจัดสรรอ านาจทางการเมืองให้แก่หัวคะแนนที่เป็นสมาชิกของจักรกล
การเมือง หัวคะแนนที่ท างานให้กับกลุ่มการเมืองมาอย่างต่อเนื่องจะได้รับการพิจารณาให้ลงสมัครรับเลือกตั้ง
ในฐานะตัวแทนของกลุ่มเพื่อเข้าไปมีต าแหน่งในโครงสร้างที่เป็นทางการ เช่น จากเดิมเป็นเพียงผู้สมัคร

ผู้ใหญ่บ้านที่สอบตก เมื่อท าหน้าที่เป็นสมาชิกในจักรกลการเมืองได้อย่างดีและ สร้างผลงานเป็นที่ประจักษ์แก่
แกนน ากลุ่มการเมือง ทางกลุ่มก็จะผลักดันและสนับสนุนให้ลงชิงต าแหน่งผู้ใหญ่บ้านที่ว่างลง หรือผลักดันไปสู่
ต าแหน่งทางการเมืองที่สูงขึ้นไป

จากที่อธิบายมาทั้งหมดคงท าให้เห็นได้ว่ารูปแบบการหาเสียงแบบปิดลับเกี่ยวพันโดยตรงกับการ
ท างานของหัวคะแนน อย่างไรก็ดี ข้อค้นพบจากการศึกษาเผยให้เห็นว่า หัวคะแนนไม่ใช่เพียงแค่ “คนวิ่งเงิน”
ในแก่ผู้สมัครรับเลือกตั้ง หรือหัวคะแนนเป็นเพียงลูกน้องของนักการเมืองที่มีต าแหน่ง หัวคะแนนมีความเป็น

สถาบันที่ผนวกอยู่ในจักรกลการเมือง กล่าวอีกนัยหนึ่งคือ “หัวคะแนนคือหัวใจของจักรกลการเมือง” เพราะ
หัวคะแนนท างานคนเดียวไม่ได้แต่มักประกอบกันเป็นเครือข่ายดังที่อธิบายไว้ข้างต้นเพื่อให้การท างานของ
หัวคะแนนครอบคลุมและประสานข้ามพื้นที่ได้ หัวคะแนนเหล่านี้ไม่ใช่เพียงแค่มารับเงินในวันเลือกตั้งและไร้

ตัวตนภายหลังการเลือกตั้ง ดังจะเห็นได้จากข้อมูลที่น าเสนอไปแล้ว หัวคะแนนเหล่านี้มีทั้งผู้ที่มีต าแหน่งทาง
การเมืองอย่างเป็นทางการ อาทิ ผู้บริหารและสมาชิกสภาองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ก านัน ผู้ใหญ่บ้าน หรือ
เป็นผู้มีต าแหน่งในองค์กรทางสังคม อาทิ ประธานชุมชน สมาคม หรือชมรมในพื้นที่ นอกจากนั้นหัวคะแนน
บางส่วนคือ ผู้ไม่มีต าแหน่งหน้าที่ที่สามารถระบุได้อย่างเป็นทางการ แต่พวกเขาก็มีอ านาจบารมีที่จ าชักจูงและ

ก ากับผู้คนได้จ านวนหนึ่ง อาทิ เจ้าของธุรกิจสีเทา และผู้อาวุโสในชุมชน เป็นต้น

การท างานของหัวคะแนนเหล่านี้ไม่ได้ท างานอย่างไร้ทิศทาง หากแต่ผนวกรวมกันเป็นองค์กรที่ค่อย

ท างานทั้งในช่วงการเลือกตั้งและหลังการเลือกตั้ง ไม่ว่าจะเป็นการสร้างระบบอุปถัมภ์ผ่านงบประมาณ
โครงการ และการจัดสวัสดิการต่าง ๆ ให้แก่คนในพื้นที่ การขยายเครือข่ายของหัวคะแนนโดยคัดเลือกผู้มี
ทักษะในการเป็นหัวคะแนนให้เข้ามาอยู่ในเครือข่ายเพิ่มมากขึ้น นอกจากนี้เครือข่ายหัวคะแนนยังต้องท าหน้าที่
ด้านการข่าวเพื่อเก็บข้อมูลและตรวจตราความต้องการ ขอร้องเรียน หรือความเปลี่ยนแปลงของคะแนนนิยม

ต่อกลุ่มการเมืองในพื้นที่

การท างานของเครือข่ายหัวคะแนนในจักรกลการเมืองหนึ่ง ๆ ยอมได้ผลตอบแทนทั้งในทางเศรษฐกิจ

และการเมือง เครือข่ายหัวคะแนนในจักรกลการเมืองหนึ่ง ๆ สามารถแลกเปลี่ยนผลประโยชน์ทางเศรษฐกิจได้
ผ่านส่วนแบ่งและส่วนเกินที่เกิดจากโครงการภาครัฐที่ด าเนินการโดยสมาชิกในจักรกลการเมืองที่มีต าแหน่ง

โครงการศึกษาการเลือกตั้งระดับท้องถิ่น ปี 2563: การเลือกตั้งสมาชิกสภาองค์การบริหารส่วนจังหวัดและนายกองค์การบริหารส่วนจังหวัดสมุทรปราการ 154