Page 31 - b29255_fulltext

ทั้งหมดนี้เป็นเพียงตัวแทนความคิดของชนชั้นกลางที่ได้รับการศึกษาในเมืองที่มีมาตรฐานเดียวกันกับสังคม

วิคตอเรียนซึ่งต้องเรียนรู้วิชาการและขนบธรรมเนียมประเพณีแบบตะวันตก แต่ความคิดดังกล่าวเมื่อได้รับการ
เผยแพร่ออกสู่สาธารณชน ก็สามารถท้าทายอ านาจในระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ได้

อย่างไรก็ดี กระแสความคิดดังกล่าว ชี้ให้เห็นถึงเรื่องลัทธิชาตินิยมที่ครอบง าความเชื่อในสังคมไทย

2.3 วรรณกรรมที่เป็นงานค้นคว้าทางด้านประวัติศาสตร์ของนักวิชาการชาวไทย

บทความของวารุณี โอสถารมย์ อดีตนักวิจัยประจ าสถาบันไทยคดีศึกษา มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ได้

ส ารวจสถานภาพของกระแสความคิดในการพูดและการเขียนถึงอดีตของผู้หญิงในสังคมไทยเกิดขึ้นราวต้น
คริสต์ศตวรรษที่ 20 ในบทความเรื่อง“งานเขียนประวัติศาสตร์ผู้หญิงในสังคมไทย” กับกระแสและขบวนการ

ปลูกฝังจิตส านึกชาตินิยม โดยมีพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 6 ทรงเป็นผู้น าและทรงนิยาม
31
ความหมายที่ชัดเจน เนื่องจากทรงใช้กลไกรัฐและการสื่อสารเผยแพร่แนวความคิดดังกล่าวด้วยพระองค์เอง งาน
ของวารุณียังชี้ให้เห็นถึงความคลี่คลายของการอธิบายผู้หญิงด้วยแนววิเคราะห์ที่แตกต่างกัน เนื่องจากเรื่องของ

ผู้หญิงมีความซับซ้อน นอกจากจะถูกบดบังด้วยอุดมการณ์และทัศนคติอันเป็นค่านิยมของยุคสมัยแล้ว ยังถูกจ ากัด
ด้วยข้อมูลหลักฐาน นักประวัติศาสตร์ได้ใช้ข้อมูลลายลักษณ์อักษร ประเภทวรรณกรรม หนังสือพิมพ์ และเอกสาร

ชาวต่างชาติ ในขณะที่เอกสารราชการมีจ านวนไม่มากที่บันทึกเรื่องสตรีไทย หลักฐานของทางราชการส่วนใหญ่จึง
เป็นกฎหมายคดีความ ซึ่งเป็นเรื่องราวในชีวิตประจ าวันของสตรียังไม่ได้รับการศึกษามากนัก ต่อมาจะมีนักวิชาการ

รุ่นใหม่ให้ความสนใจศึกษาต่อมา อาทิ งานวิทยานิพนธ์ของภาวิณี บุนนาค เรื่อง“ผู้หญิงในกระบวนการยุติธรรมใน
สังคมไทย รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จนถึง พ.ศ. 2478 : ศึกษาจากคดีความและฎีกา” ซึ่ง

จะกล่าวในรายละเอียดต่อไป

2.2.2 งานวิจัยของอัญชลี สุสายัณห์ อดีตอาจารย์ภาควิชาประวัติศาสตร์ คณะมนุษยศาสตร์
มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ เรื่อง “สถานภาพของผู้หญิงไทยในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น” เน้นเกี่ยวกับเรื่องราวของ
32
ผู้หญิงในสังคมไทยระยะแรกๆ ตั้งแต่รัชกาลที่ 1 ถึงรัชกาลที่ 4 เรื่อง เป็นการศึกษาโดยใช้วิธีการทางประวัติศาสตร์
มาวิเคราะห์หลักฐานประเภท กฎหมาย พระราชพงศาวดาร จดหมายเหตุ บันทึกของชาวต่างชาติ และพระ

ราชหัตถเลขา รวมถึงวรรณกรรม ซึ่งอธิบายถึงสถานภาพสตรีตามโครงสร้างสังคมไทยประกอบด้วยชนชั้นและกลุ่ม
คนที่มีบทบาทหน้าที่แตกต่างกันและมีความเปลี่ยนแปลงตามช่วงเวลา พบว่าเป็นการอธิบายภาพอดีตผู้หญิงในยุค

ต้นรัตนโกสินทร์ เป็นช่วงที่สยามยังไม่ได้รับอิทธิพลวัฒนธรรมจากตะวันตกโดยตรง

31 วารุณี โอสถารมย์. “งานเขียนประวัติศาสตร์ผู้หญิงในสังคมไทย” (2546) ใน วารสารรวมบทความประวัติศาสตร์
ฉบับที่ 25 : พุทธศักราช 2546 หน้า 81.
32 “สถานภาพของผู้หญิงไทยในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น”ใน รวมบทความวิชาการของอาจารย์อัญชลี สุสายัณห์. ที่
ระลึกในงานพระราชทานเพลิงศพ นางสาวอัญชลี สุสายัณห์ ท.ช.,ท.ม., ณ ฌาปนสถานวัดธาตุทอง กรุงเทพมหานคร วันพุธที่ 15
พฤษภาคม พุทธศักราช 2545. หน้า 49-92. กรุงเทพฯ : บริษัทอมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิซซิ่ง จ ากัด (มหาชน) น าเสนอครั้งแรก
ในการอบรมเรื่องวิธีการทางประวัติศาสตร์แก่ศึกษานิเทศก์ วิชาสังคมศึกษา พ.ศ. 2529.

30