Page 24 - 23154_Fulltext

19

ในทางวิชาการสากลนั้น มีค าอธิบายลักษณะพื้นฐานของระบบรัฐสภา เช่นงานศึกษาของ Heywood ที่

อธิบายเงื่อนไขบังคับ 5 ประการ ของระบบรัฐสภา ได้แก่

1) รัฐบาลถูกสถาปนาขึ้นผ่านการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร

2) สมาชิกคณะรัฐบาลถูกเลือกสรรมาจากสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร

3) รัฐบาลเป็นที่ไว้วางใจของรัฐสภา

4) รัฐบาลมีสิทธิยุบสภาเพื่อเลือกตั้งใหม่

5) หัวหน้ารัฐบาล กับประมุขแห่งรัฐไม่ใช่คนๆ เดียวกัน (Heywood, 2002: 295, อ้างในนครินทร์ เมฆไตร
รัตน์ และ ภูริ ฟูวงศ์เจริญ, 2558: 34-35)

ค าอธิบายของ Heywood สอดคล้องกับการอธิบายของ Lijphart ที่อธิบายว่าระบบรัฐสภามีฝ่ายบริหารที่
(1) ถูกแต่งตั้งโดยรัฐสภาซึ่งมาจากการเลือกตั้งของประชาชน และ 2) คอยพึ่งพาอาศัยความไว้วางใจของรัฐสภา

เพื่อให้อยู่ในต าแหน่งจนครบวาระ (Lijphart, 1999, อ้างในนครินทร์ เมฆไตรรัตน์ และ ภูริ ฟูวงศ์เจริญ, 2558: 35)
เช่นเดียวกับ Shugart ที่อธิบายว่า องค์ประกอบของระบอบประชาธิปไตยแบบรัฐสภา “บริสุทธิ์” นั้น ได้แก่ 1)
อ านาจบริหารที่ก่อก าเนิดขึ้นมาจากสภานิติบัญญัติ และ 2) ฝ่ายบริหารที่ถูกถอดถอนออกจากต าแหน่งได้

ตลอดเวลาผ่านการลงมติไม่ไว้วางใจของเสียงข้างมากในรัฐสภา (Shugart, 2006: 348, อ้างในนครินทร์ เมฆไตร
รัตน์ และ ภูริ ฟูวงศ์เจริญ, 2558: 35)

ส่วนในทางวิชาการของไทยนั้น ก็มีค าอธิบายลักษณะพื้นฐานของระบบรัฐสภาไว้เช่นกัน ไพโรจน์ ชัยนาม
(2515: 37-40) อธิบายว่าระบบรัฐสภา ซึ่งไพโรจน์เรียกว่า "รัฐบาลโดยรัฐสภา" เป็นรูปหนึ่งของระบอบการ

ปกครองโดยทางผู้แทน โดยอธิบายว่าแต่เดิมทฤษฎีเกี่ยวกับการปกครองโดยรัฐสภาซึ่งอยู่ตรงข้ามกันสองทฤษฎี
ได้แก่

1) ทฤษฎีฝรั่งเศส เป็นทฤษฎีที่แพร่หลายที่สุด ถือว่า "ระบอบรัฐสภา" คือการใช้หลักการแบ่งแยกอ านาจ

อย่างอ่อนไหว (souple) ซึ่งตรงกันข้ามกับการแบ่งแยกอ านาจอย่างเด็ดขาดดังเช่นในรัฐธรรมนูญ
สหรัฐอเมริกา ทั้งนี้ หมายความว่าระบอบรัฐสภาแม้มิได้มี (ฝากั้น) ที่ท าให้อ านาจแยกออกจากกันเช่น

ในสหรัฐอเมริกา แม้ในทางตรงข้ามก็ต้องการให้อ านาจเหล่านี้มีการติดต่อซึ่งกันและกันและให้มีการ
ร่วมมือระหว่างกัน ก็ยังเป็นระบอบการปกครองที่ตั้งอยู่บนฐานแห่งความคิดที่ว่ามีอ านาจสองอ านาจ

ซึ่งอยู่ตรงกันข้ามและคอยถ่วงดุลย์กัน แนวคิดนี้มาจากนักกฎหมายฝรั่งเศสที่มีชื่อเสียงหลายคน เช่น
Esmein, Duguit, Hauriou, Joseph-Barthelemy และ Duez
2) ทฤษฎีอังกฤษ ซึ่งอธิบายโดยนักกฎหมายอังกฤษ Walter Bagehot ว่า ระบอบรัฐสภา คือ การที่

อ านาจบริหารอยู่ใต้อ านาจนิติบัญญัติ อ านาจอธิปไตยที่สภานิติบัญญัติได้รับมานั้น มีทั้งการร่าง
กฎหมายและการควบคุมรัฐบาล หรือยิ่งไปกว่านั้น คือ การอ านวยการปกครองโดยอาศัยคณะ

กรรมการบริหารซึ่งกระทรวงต่างๆ ท างานอยู่ภายใต้การดูแล