Page 61 - 22665_Fulltext
P. 61
44
การไกล่เกลี่ยข้อพิพาทยังมีความสอดคล้องกับการมีส่วนร่วม หากสามารถบูรณาการเข้า
ด้วยกันจะเกิดผลดีต่อสังคม (Forester, 2009, p. 179) อธิบายถึงการไกล่เกลี่ยข้อพิพาทว่าจะเกิดขึ้น
และเป็นประโยชน์ หากคู่กรณีเห็นว่าจ าเป็นต้องเปลี่ยนแปลงอะไรบางอย่าง หรือเขายังไม่มีความสุข
หรือเขารู้สึกโกรธที่เข้าไม่ถึงบริการที่ดี นอกจากนี้ ผู้เขียนได้อธิบายถึงความเชื่อมโยงระหว่างการ
เจรจาที่มีประสิทธิภาพ (คู่กรณีพึงพอใจ) (Effective negotiation) กับการส่งเสียงหรือการมีส่วนร่วม
(Low Voice/Participation) โดยได้กล่าวถึง1.การประชาพิจารณ์ (Public Hearing) ประชาชนได้
แสดงออก ส่งเสียง แต่ไม่ได้มีผลต่อการตัดสินใจ หรือเกิดความพึงพอใจ 2.ระบบราชการ
(Bureaucratic Procedure) ประชาชนไม่ได้แสดงออกส่งเสียง และไม่ได้ร่วมตัดสินใจ 3. การท า
ข้อตกลง (Deal Making) ที่เกิดจากผู้น าบางกลุ่ม แต่ขาดการมีส่วนร่วม สิ่งที่ดีคือ 4.การจัดการกับ
ความแตกต่างด้วยการไกล่เกลี่ยข้อพิพาทและผู้น าแบบอ านวยความสะดวก (Dealing with
Difference via Mediated Negotiations and Facilitative Leadership) ซึ่งเป็นการบูรณาการทั้ง
การส่งเสียงของประชาชน และข้อตกลงที่เกิดความพึงพอใจ ซึ่งดีกว่ารูปแบบอื่น ๆ ดังนั้นการไกล่
เกลี่ยจึงควรเน้นทั้งกระบวนการที่ท าให้ประชาชนทั่วไปได้มีสิทธิมีเสียง สามารถบอกความต้องการของ
กลุ่ม และต้องสามารถได้ข้อตกลงที่กลุ่มยอมรับได้ด้วย
2.4 การไกล่เกลี่ยในชุมชน
การไกล่เกลี่ยในชุมชน ในสังคมไทยมีมานานแล้ว โดยเฉพาะในสังคมชนบทที่ผู้อาวุโสมี
บทบาทอยู่มาก ทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือเรียกว่า ระบบ “เจ้าโคตร” ซึ่งตัวเจ้าโคตรเอง คือ ปู่ย่า
ตายาย (เจ้าโคตรมีทั้งผู้ชายและหญิง แต่ส่วนใหญ่จะเป็นผู้ชาย) ที่เป็นที่เคารพนับถือของลูกหลาน
ตระกูลนั้น หรือแม้แต่คนละตระกูล เนื่องจากมีศีลธรรม คุณธรรม จริยธรรม ให้ความยุติธรรม มีความ
น่าเคารพย าเกรง น่าเชื่อถือ เจ้าโคตรจะท าหน้าที่คนกลางในกรณีมีข้อขัดแย้งกันในครอบครัวหรือ
แม้แต่ในชุมชน เมื่อเกิดความขัดแย้งขึ้นภายในตระกูลหรือระหว่างตระกูล คู่กรณีหรือญาติของคู่กรณี
จะไปขอให้เจ้าโคตรให้ช่วยท าหน้าที่ระงับข้อขัดแย้ง ซึ่งทั้งสองฝ่ายจะให้การยอมรับเจ้าโคตร
เนื่องจากความประพฤติดี ความอาวุโส บุคลิกภาพที่เป็นที่ยอมรับ แต่เมื่อกระบวนการยุติธรรมจาก
ระบบส่วนกลางเข้ามามีบทบาทอย่างเป็นทางการระบบเจ้าโคตรจึงค่อยๆ ลดบทบาทลงไป เจ้าโคตร
ท าหน้าที่ เกี่ยวกับเรื่องมรดก ชีวิตครอบครัว จนกระทั่งผู้หลักผู้ใหญ่ในพิธีให้ลูกหลานได้อุ่นใจเย็นใจ
และมีก าลังใจในการด าเนินชีวิต บรรดาลูกหลานต้องเคารพ “พ่อเฒ่า เจ้าโคตร” ห้ามออกปากด่าถึง
เจ้าโคตร เช่น “โคตรพ่อมึง” “โคตรแม่มึง” เป็นค าระรานถึงผู้หลัก ผู้ใหญ่ ฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งจะยินยอม
ไม่ได้เลย ในสมัยโบราณคนอีสานถือว่า “ผิดผีหรือผิดฮีต” เช่นกัน ทั้งหมดก็จะตามมาด้วยกฎของ
สังคม คือ “ขะล า” ถ้าคนนั้นประพฤติเช่นนั้นบ่อย ๆ ไม่ฟังค าตักเตือนว่ากล่าวของพ่อแม่เจ้าโคตร ขั้น
สุดท้ายก็คือ“สังคมลงโทษ” ไม่มีใครไว้ใจ ไม่มีใครคบหา ไม่มีใครไว้เนื้อเชื่อใจ ต่อไปภายหน้าคน
ประเภทนี้ ก็จะไม่ได้การยอมรับจากตระกูลว่าเป็น “เจ้าโคตร” ในภายหลังได้
