Page 36 - รายงานฉบับสมบูรณ์

ในมาตรา 69 การยุบพรรคการเมืองมีสองแบบ แบบแรกคือการยุบพรรคการเมืองถาวร ซึ่งจะยุบได้ก็

เมื่อศาลรัฐธรรมนูญวินิจฉัยว่า ไม่เพียงแต่แผนงานของพรรคจะขัดหรือแย้งกับรัฐธรรมนูญ แต่พรรคการเมืองนั้น
เป็นศูนย์กลางของการกระท าที่ผิดกฎหมายด้วย หากถูกยุบพรรคถาวรสมาชิกพรรคไม่อาจจัดตั้งพรรค

แบบเดียวกันขึ้นมาได้อีก และถูกตัดสิทธิทางการเมืองห้าปี แต่แบบที่สองการยุบพรรคการเมืองทั่วไปนั้นไม่มี

บทลงโทษเช่นว่านี้ มาตรา 69 นี้เป็นผลจากการแก้ไขเพิ่มเติมในปี 1995 เพื่อบรรเทาความรุนแรง
85
ของมาตรการยุบพรรคการเมือง
ในกฎหมายพรรคการเมือง มาตรา 98 อัยการสูงสุดจะเป็นผู้ร้องขอยุบพรรคต่อศาลรัฐธรรมนูญ

86
โดยใช้เสียงสามในห้า ส่วนเหตุแห่งการยุบพรรคนั้นให้เป็นไปตามมาตรา 68 ของรัฐธรรมนูญ
ดังนั้น ตั้งแต่เริ่มก่อตั้งสาธารณรัฐเป็นต้นมา ตุรกีด าเนินการยุบพรรคการเมืองมาแล้วอย่างน้อย 24 พรรค

87
บางพรรคถูกยุบหลายครั้งภายใต้ชื่อแตกต่างกัน เหตุหลัก ๆ ที่น าไปสู่การยุบพรรคการเมือง คือ หนึ่ง กระทบ
เอกภาพทางดินแดน และสอง ขัดหลักการโลกวิสัย ข้อแรกนั้นมุ่งไปที่พรรคการเมืองของชาวเคิร์ด

ซึ่งเรียกร้องการปกครองตนเอง ข้อสองมุ่งไปยังพรรคการเมืองที่ต้องการสถาปนารัฐอิสลามขึ้น

พรรคการเมืองที่ถูกยุบนั้น หลายครั้งเป็นพรรคขนาดใหญ่ มีที่นั่งในสภาและผู้สนับสนุนจ านวนไม่น้อย

แต่ก็ถูกยุบ ซึ่งถูกวิจารณ์ว่ามาตรการดังกล่าวสะท้อนลักษณะอ านาจนิยมที่แฝงอยู่ในรัฐธรรมนูญตั้งแต่สมัย

ของอะตาเติร์ก

พรรคการเมืองที่ถูกยุบด้วยเหตุละเมิดหลักการรัฐเดี่ยวนั้นมักจะเป็นพรรคการเมืองที่เกี่ยวเนื่องกับ

กลุ่มชาติพันธุ์เคิร์ด และกลุ่มการเมือง PKK ของชาวเคิร์ด ซึ่งสาเหตุที่น าไปสู่การยุบพรรคนั้นมีตั้งแต่มีสาย
สัมพันธ์เกี่ยวข้องกับกลุ่ม PKK ซึ่งถูกถือว่าเป็นกลุ่มก่อการร้ายในตุรกี ไปจนถึงสาเหตุอาทิ ข้อเรียกร้อง

บางอย่างที่โน้มเอียงไปในทางหลักการสหพันธรัฐ (federalism) เช่น การเปิดกว้างด้านอัตลักษณ์ข้ามเส้นแบ่ง
88
เติร์ก-เคิร์ด การเรียกร้องสิทธิด้านภาษาและวัฒนธรรม

ในด้านหลักการโลกวิสัยนั้น ศาลรัฐธรรมนูญตุรกียุบพรรคการเมืองจ านวนไม่น้อยที่แสดงออกโน้ม
เอียงไปในทางปฏิเสธหลักการโลกวิสัย แม้การแสดงออกนั้นจะเล็กน้อยเท่าใดก็ตามที ไม่ว่าจะเป็นข้อเรียกร้อง

ให้บรรจุวิชาศาสนาลงไปในหลักสูตรการศึกษา การสนับสนุนนโยบายใส่ผ้าคุลมหน้า การขอให้น ากฎหมาย
89
อิสลามมาใช้ในระบบกฎหมายตุรกี ตลอดไปจนถึงเรื่องอย่างเช่นการออกเสียงสระในระบบพยัญชนะ

หนึ่งในกรณีศึกษาเรื่องการยุบพรรคเพื่อปกป้องหลักการโลกวิสัย คือ การยุบพรรค Refah Party
90
ซึ่งเป็นพรรครัฐบาลที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในระบบการเมืองตุรกี แต่ในปี 1998 ศาลรัฐธรรมนูญมีมติยุบพรรค Refah
โดยให้เหตุผลว่า กิจกรรมและค าพูดของหัวหน้าพรรค ซึ่งเรียกร้องให้น ากฎหมายอิสลามมาใช้ควบคู่กับ

85 Article 69.
86 Law on Political Parties No. 2820 (1983), article 98.
87 Bourne & Barota, 228-229; Tyulkina, 169.
88 Tyulkina 171, 173.
89 Tyulkina 174.
90 Tyulkina 173.

~ 33 ~