Page 41 - รายงานฉบับสมบูรณ์
P. 41
3.7 สรุปบทเรียนจากประสบการณ์ยุบพรรคของต่างประเทศ
จากประสบการณ์ที่แสดงข้างต้น การยุบพรรคการเมืองเกิดขึ้นในหลายสถานการณ์ แม้จะไม่ได้เกิดขึ้นบ่อย
แต่ก็ไม่ใช่ของหายาก การยุบพรรคการเมืองเกิดขึ้นทั่วโลกภายใต้บริบทที่ต่างกัน บางครั้ง ความเห็นส่วนใหญ่
เห็นพ้องตรงกันว่าการยุบพรรคดังกล่าวเป็นไปเพื่อธ ารงปกป้องระบอบประชาธิปไตย แต่บางครั้งการยุบพรรค
ก็เรียกเสียงวิจารณ์ว่าเป็นการกระท าที่ท าลายประชาธิปไตยเสียเอง
ค าถามคือ เราจะประเมินได้อย่างไร ว่าการยุบพรรคการเมืองครั้งไหนเป็นการยุบพรรคที่ “ดี”
ตามหลักการประชาธิปไตยป้องกันตนเอง แล้วครั้งใดที่ “แย่” เป็นการเบี่ยงเบนจากหลักการ
หากยึดตามมาตรฐานในการยุบพรรคดังที่คณะกรรมการเวนิส ในสหภาพยุโรปเสนอไว้ เราอาจสรุปใหม่
ได้ดังนี้
หนึ่ง เกณฑ์ด้านวัตถุประสงค์
การยุบพรรคควรเป็นทางเลือกสุดท้าย การยุบพรรคไม่ควรถูกน าให้เป็นเรื่องปกติ (normalized) แต่
รัฐพึงลองหามาตรการอื่นมาใช้ทดแทน
สุดท้ายแล้ว การยุบพรรคต้องน าไปสู่การรักษาสิทธิเสรีภาพ ไม่ใช่เพื่อท าลาย หากการยุบพรรคนั้น
กลายเป็นการปิดกั้นเสรีภาพในการแสดงออกและการรวมกลุ่มกันเป็นสมาคมต่อไป การยุบพรรคการเมืองนั้น
น่าจะเป็นการท าลายประชาธิปไตยมากกว่า นอกจากผลโดยตรงของการยุบพรรคแล้ว อาจจะต้องพิจารณา
บรรยากาศการเมืองโดยรวมของประเทศนั้น ๆ ในขณะนั้นด้วย
เยอรมนีและสเปนใช้การยุบพรรคเป็นกลไกจัดการกับพรรคการเมืองที่อันตรายก็จริง แต่การใช้นั้น
จ ากัดวงมาก ๆ คือ ใช้กับพรรคการเมืองที่สนับสนุนแนวคิดชาตินิยมสุดโต่งหนึ่งครั้ง แนวคิดเผด็จการสังคมนิยม
หนึ่งครั้ง และแนวคิดก่อการร้ายแบ่งแยกดินแดนอีกหนึ่งครั้ง เมื่อเทียบกับตุรกี ซึ่งยุบพรรคการเมือง
จ านวนมากจนเป็นเรื่องปกติ จะเห็นความแตกต่างในเกณฑ์วัตถุประสงค์ชัดเจน
ส่วนการยุบพรรคในฮ่องกงและกัมพูชานั้น เกิดขึ้นในบรรยากาศการเมืองที่ไม่เป็นประชาธิปไตย
อย่างชัดเจน ฮ่องกงตกอยู่ภายใต้อ านาจของรัฐบาลจีนแผ่นดินใหญ่ และกัมพูชาเป็นเผด็จการพลเรือนพรรคเดียว
มาหลายสิบปี และเมื่อยุบพรรคไปแล้วกลายเป็นว่าไม่เหลือพื้นที่ทางการเมืองให้กับความเห็นต่างจากรัฐบาล
สอง เกณฑ์ด้านการกระท า
โดยธรรมชาติ นโยบายหรือกิจกรรมทางการเมืองย่อมเป็นปฏิปักษ์ต่อกัน โดยเฉพาะอย่างยิ่ง
ระหว่างฝ่ายค้านกับฝ่ายรัฐบาล การกระท าหรือการแสดงความคิดเห็นที่จะน าไปสู่การยุบพรรคนั้น
ต้องไม่เพียงแค่เป็นปฏิปักษ์ต่อกัน จะต้องมีองค์ประกอบของความรุนแรงอยู่ การเรียกร้องความเปลี่ยนแปลง
ตามกติกา โดยสันติวิธี ไม่เพียงพอต่อการยุบพรรค
~ 38 ~
