Page 44 - รายงานฉบับสมบูรณ์
P. 44
บทที่ 4
การยุบพรรคการเมืองภายใต้รัฐธรรมนูญไทย 2540 และ 2550
เมื่อได้ศึกษาประสบการณ์การยุบพรรคการเมืองในต่างประเทศแล้ว ค าถามต่อไปคือ ประสบการณ์
การยุบพรรคการเมืองของไทยเองเป็นอย่างไร ค าถามนี้ครอบคลุมทั้งตัวบทกฎหมายที่เกี่ยวข้อง และคดีที่เคยเกิดขึ้น
รวมทั้งผลกระทบของการยุบพรรคต่อคุณภาพของประชาธิปไตยโดยรวม เพื่อจะตอบค าถามใหญ่ที่สุดว่า
การน าหลักประชาธิปไตยป้องกันตนเองมาใช้ในบริบทไทยนั้น สรุปแล้วเป็นการปกป้อง หรือท าลายประชาธิปไตยกันแน่
กระแสความตื่นตัวเรื่องการยุบพรรคเริ่มขึ้นในช่วงปลายของรัฐธรรมนูญ 2540 ก่อนหน้านี้
การยุบพรรคเป็นเพียงเรื่องเล็ก ๆ ที่ใส่ไว้ในกฎหมายว่าด้วยพรรคการเมือง แต่น้อยคนนักจะจินตนาการว่า
บทบัญญัติเหล่านี้จะได้ใช้งานจริง กระแสการยุบพรรคเริ่มขึ้นจากการยุบพรรคไทยรักไทย ซึ่งกินเวลาตั้งแต่
ปี 2549 จนถึง 2550 และด าเนินต่อเนื่องมาจนถึงปัจจุบันนี้ ไม่มีท่าทีจะซาหรือหยุดยั้งลงได้ในอนาคตอันใกล้
4.1 การยุบพรรคการเมืองภายใต้รัฐธรรมนูญ 2540
รัฐธรรมนูญ 2540 บัญญัติเรื่องการยุบพรรคการเมืองไว้ในระดับรัฐธรรมนูญดังนี้
“มาตรา 63 บุคคลจะใช้สิทธิและเสรีภาพตามรัฐธรรมนูญเพื่อล้มล้างการปกครองระบอบ
ประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุขตามรัฐธรรมนูญนี้ หรือเพื่อให้ได้มาซึ่งอ านาจ
ในการปกครองประเทศโดยวิธีการซึ่งมิได้เป็นไปตามวิถีทางที่บัญญัติไว้ในรัฐธรรมนูญนี้ มิได้
ในกรณีที่บุคคลหรือพรรคการเมืองใดกระท าการตามวรรคหนึ่ง ผู้รู้เห็นการกระท าดังกล่าวย่อมมีสิทธิ
เสนอเรื่องให้อัยการสูงสุดตรวจสอบข้อเท็จจริงและยื่นค าร้องขอให้ศาลรัฐธรรมนูญวินิจฉัยสั่งการให้เลิกการ
กระท าดังกล่าว แต่ทั้งนี้ ไม่กระทบกระเทือนการด าเนินคดีอาญาต่อผู้กระท าการดังกล่าว
ในกรณีที่ศาลรัฐธรรมนูญวินิจฉัยสั่งการให้พรรคการเมืองใดเลิกกระท าการตามวรรคสอง
113
ศาลรัฐธรรมนูญอาจสั่งยุบพรรคการเมืองดังกล่าวได้”
บทบัญญัติดังกล่าวเป็นต้นแบบของแนวคิดประชาธิปไตยป้องกันตนเองในรัฐธรรมนูญฉบับต่อ ๆ มา
ในพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยพรรคการเมือง พ.ศ. 2541 แยกการยุบพรรคการเมือง
ออกจากการสิ้นสภาพพรรคการเมืองด้วยความสมัครใจของพรรคการเมืองนั้นเองไว้ ส าหรับการยุบพรรค
การเมืองนั้น เป็นไปโดยไม่สมัครใจแต่อ านาจกฎหมายสั่งให้ยุบเพื่อพรรคการเมืองกระท าผิดข้อใดข้อหนึ่ง
ที่กฎหมายว่าด้วยพรรคการเมืองระบุไว้ โดยผู้มีอ านาจสั่งยุบพรรคการเมืองได้คือศาลรัฐธรรมนูญ
113 รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540 มาตรา 63.
~ 41 ~
