Page 27 - รายงานฉบับสมบูรณ์

จาก The Secretary General of the Council of Europe ซึ่งดูแลกิจการของประเทศสมาชิกสหภาพยุโรป

จึงอาจยึดถือเป็นแนวทางสากลในการยุบพรรคการเมืองได้

คณะกรรมการเวนิสวางหลักส าหรับการยุบพรรคการเมืองไว้หกประการ
58
(1) รัฐต้องรับรองว่าประชาชนมีสิทธิที่จะจัดตั้งหรือเข้าร่วมพรรคการเมืองอย่างเสรี สิทธินี้ไม่ได้รับรอง

อย่างชัดแจ้งในปฏิญญายุโรป (European Convention of Human Rights) ก็จริง แต่อนุมานได้จากเสรีภาพ

ในข้อ 11 ของปฏิญญาฯที่รับรองสิทธิในการรวมกลุ่มอย่างสงบและเสรีภาพในการสมาคม รวมทั้งเสรีภาพ
ในการแสดงออกตามข้อ 10 ด้วย ในขณะเดียวกัน ปฏิญญายุโรปไม่ได้ตัดความเป็นไปได้ที่จะจ ากัดสิทธิเหล่านี้

ในข้อ 17 ระบุว่า ปฏิญญานี้ไม่อาจถูกตีความไปในทางสนับสนุนบุคคลใดท าลายสิทธิเสรีภาพของผู้อื่น การยุบ
พรรคการเมืองจึงสามารถกระท าได้

(2) การจ ากัดเสรีภาพของประชาชนผ่านกลไกควบคุมพรรคการเมืองนั้นจะต้องสอดคล้องกับ
บทบัญญัติในปฏิญญายุโรปว่าด้วยการคุ้มครองสิทธิมนุษยชนและกฎหมายอื่น ๆ ทั้งในเวลาปกติ และ

ยามฉุกเฉิน มาตรการยุบพรรคการเมืองไม่ใช่เรื่องของกฎหมายภายในประเทศเท่านั้นแต่ต้องค านึงถึงพันธกรณี
ด้านสิทธิมนุษยชนด้วย

(3) การห้ามหรือยุบพรรคการเมืองจะท าได้ก็เฉพาะกรณีพรรคการเมืองที่สนับสนุนให้ใช้ความรุนแรง
เพื่อล้มล้างการปกครองในระบอบประชาธิปไตยภายใต้รัฐธรรมนูญ กิจกรรมที่ต้องห้ามรวมถึงการก่อการร้าย

การสู้รบด้วยอาวุธ หรือองค์กรที่ท ากิจกรรมลับ ทั้งนี้ การรณรงค์ให้เกิดการเปลี่ยนแปลงรัฐธรรมนูญด้วยสันติวิธี

ไม่ถือว่าเป็นการกระท าในข้อนี้ และไม่พึงถูกยุบ อารยประเทศย่อมมีช่องทางให้เกิดการเปลี่ยนแปลง
ทางการเมืองอย่างสันติวิธี ทั้งผ่านการเลือกตั้งและกระบวนการประชามติ

(4) พรรคการเมืองย่อมไม่ควรรับผิดในการกระท าของสมาชิกเพียงคนใดคนหนึ่ง ที่ไม่ได้ผ่าน
การเห็นชอบจากพรรค อาชญากรรมที่พรรคจะถูกลงโทษได้ ต้องมีหลักฐานว่าผู้กระท าผิดได้รับการสนับสนุน

โดยพรรคการเมือง หรือการกระท านั้นเป็นผลมาจากนโยบายหรือการอบรมจากพรรคนั้น หากไม่ปรากฏ
หลักฐานเชื่อมโยงพรรคเข้ากับการกระท าของบุคคลนั้น ๆ โทษที่พึงมียอมตกแก่ผู้กระท าแต่ไม่ไปถึงพรรค

(5) การยุบพรรคการเมืองเป็นมาตรการที่กระทบสิทธิเสรีภาพของประชาชนอย่างร้ายแรงจึงควรใช้
อย่างระมัดระวัง ควรถือเป็นมาตรการสุดท้าย เป็นข้อยกเว้น ไม่ใช่มาตรการหลักที่รัฐใช้สม่ าเสมอ รัฐต้อง

ชั่งน้ าหนักผลกระทบที่จะเกิดขึ้นต่อระบอบประชาธิปไตย รัฐต้องมั่นใจว่า มีหลักฐานว่ามีภัยคุกคามจริง
นอกจากนั้น รัฐควรพิจารณาว่าสามารถใช้มาตรการที่ร้ายแรงน้อยกว่านี้ได้หรือไม่ เช่น การปรับ มาตรการทางปกครอง

การลงโทษสมาชิกรายบุคคล

58 The European Commission for Democracy Through Law, ‘Guideline on Prohibition and Dissolution of Political Parties and
Analogous Measures’ (10-11 December 1999).

~ 24 ~