Page 26 - รายงานฉบับสมบูรณ์

ในทางปฏิบัติ แม้แต่ในกรณีที่ตรงไปตรงมาที่สุด การยุบพรรคการเมืองไม่อาจท าได้โดยง่าย

57
มีข้อวิจารณ์อยู่เสมอถึงคุณภาพของกฎหมาย และการใช้กฎหมายโดยตุลาการ
เพราะฉะนั้น ในบทที่สามนี้ จะเป็นการส ารวจประสบการณ์ และแนวโน้มเกี่ยวกับการยุบพรรคการเมือง

ในประเทศต่าง ๆ เมื่อแนวคิดประชาธิปไตยป้องกันตนเองถูกน าไปปรับใช้ในสถานการณ์จริงทั่วโลก ซึ่งแตกต่างกันไป
ตามบริบทภูมิหลังทางสังคม ประวัติศาสตร์ และการเมืองโดยต้องการตอบค าถามส าคัญสามข้อ คือ

หนึ่ง แนวคิดการยุบพรรคการเมืองถูกรับไปบัญญัติไว้ในกฎหมายอย่างไร เหตุใดจึงต้องยุบพรรคการเมือง
สอง มีการใช้บทบัญญัติดังกล่าวอย่างไรบ้าง ระดับของกฎหมายที่บัญญัติเรื่องการยุบพรรคการเมืองไว้

หน่วยงานต้นเรื่อง หน่วยงานผู้ชี้ขาด และโทษที่มาพร้อมกับการยุบพรรคการเมือง และสาม ผลลัพธ์

ของการยุบพรรคการเมืองน าไปสู่อะไรบ้าง เมื่ออ านาจตุลาการยุบพรรคการเมืองแล้วพิทักษ์ประชาธิปไตย
ได้หรือไม่ หรือแพ้พ่ายกลายเป็นอ านาจนิยม เพื่อพิสูจน์ว่าแนวคิดยุบพรรคการเมืองนั้นยังใช้ได้อยู่

ในสถานการณ์ปัจจุบัน

ด้วยธรรมชาติของค าถาม การส ารวจประสบการณ์ของต่างประเทศจึงต้องส ารวจให้กว้างขวางกว่า

ในการศึกษาครั้งอื่น ๆ ซึ่งมักจ ากัดไว้แค่บางประเทศที่เป็นที่รู้จักกันดี และข้อมูลการศึกษามีปริมาณมาก
เข้าถึงข้อมูลได้ง่าย การส ารวจประสบการณ์ให้ครบถ้วนมากขึ้นจ าต้องมองข้ามกลุ่มประเทศในยุโรป หรือ

ประเทศกลุ่มโลกที่หนึ่ง (global north) ออกไปดูประสบการณ์ของประเทศนอกยุโรป (global south) ด้วย

จึงจะให้ภาพที่เที่ยงตรงมากขึ้น แต่แน่นอนว่าการขยายขอบเขตการศึกษาไปยังประเทศนอกเหนือจากที่คุ้นชิน
กัน เช่น เยอรมนี สเปน หรือตุรกี ไปยังอิสราเอล และตัวอย่างในเอเชีย ได้แก่ฮ่องกง และกัมพูชาด้วย

ซึ่งหมายความว่า ข้อมูลของบางประเทศอาจจะครบถ้วนสมบูรณ์น้อยกว่า

3.1 มาตรฐานสากลในการยุบพรรคการเมือง

สิทธิของพลเมืองที่จะจัดตั้งพรรคการเมืองนั้นได้ถูกรับรองในระดับสากลผ่านเอกสารสิทธิหลายฉบับ

เช่น ปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชน และกติกาสากลว่าด้วยสิทธิพลเมืองและสิทธิทางการเมือง แต่ยังไม่มี

มาตรฐานสากลส าหรับการยุบพรรคการเมือง

อย่างไรก็ดี ส าหรับประเทศกลุ่มสหภาพยุโรป ได้มีข้อแนะน าว่าด้วยการห้าม และยุบพรรคการเมือง
และมาตรการอื่น ๆ ที่ใกล้เคียง (Guidelines on Prohibition and Dissolution of Political Parties and

Analogous Measures) ที่จัดท าโดย The European Commission on Democracy Through Law หรือ

เรียกสั้นๆ ว่า คณะกรรมการเวนิส (Venice Commission) ลงวันที่ 10 มกราคม 2000 ตามค าร้องขอ

57 Victor Ferreres Comella, ‘The New Regulation of Political Parties in Spain, and the Decision to Outlaw Batasuan’ and
Modechai Kremnitzer, ‘Disqualification of Lists and Parties: The Israeli Case’, in Sajo, Militant Democracy, 141-152 and 166-
170.

~ 23 ~