Page 78 - kpi20899
P. 78
“การถอดบทเรียนชุมชนเพื่อการปฏิรูปกระบวนการจัดการทรัพยากร : พลวัตแห่งการมีส่วนร่วมในการจัดการทรัพยากรน ้า
ในพื นที่ต้าบลหนองพันจันทร์ อ้าเภอบ้านคา จังหวัดราชบุรี” โดย ดร.ปริชัย ดาวอุดม และนายเจษฎา เนตะวงศ์
“ชาวบ้านเองก็ยอมรับ เคารพในกฎกติกาที่ตั งร่วมกันมา และการก้าหนดกติกา
ก็มีเวทีประชาคม มีชลประทาน เจ้าหน้าที่ส่วนปกครอง กรรมการชุดเดิม ก็มานั่งก้าหนด
กติการ่วมกัน มีวาระการประชุมบันทึกไว้ชัดเจน ทุกคนก็ยอมรับมติตามนั น” (สัมภาษณ์
ลุงอุดม 22 มิถุนายน 2560)
การมีส่วนร่วมในการก้าหนดกติกานี้ แม้ว่าจะไม่ได้ผ่านการเสนอโดยตรงของผู้ใช้น้้า แต่ด้วยสาเหตุที่ระบบ
ตัวแทนในการบริหารจัดการน้้าค่อนข้างเข้มแข็งมาก จึงท้าให้ชาวบ้านแน่ใจได้ว่าข้อเสนอของตนจะเข้าสู่
การพิจารณา การมีส่วนร่วมในการก้าหนดกติกานี้เอง ได้สร้างความชอบธรรมให้กับคณะกรรมการบริหารน้้า
ในอันที่จะรักษากติกาการใช้น้้าในฐานะตัวแทนของประชาชนผู้ใช้น้้า ซึ่งในประเด็นนี้เจ้าหน้าที่
กรมชลประทานมีความเข้าใจดีและสนับสนุนอย่างเต็มที่ในการปฏิบัติตามกฎกติกาที่ตั้งไว้
“ผมก็สบายใจ เพราะผมฟังชาวบ้านอย่างเดียว เพราะที่นี่การตัดสินใจอยู่ที่
ประธาน (คณะกรรมการน้้า) ถ้าประธานสั่ง เขาก็สั่งภายใต้กติกา ใครจะคิดอย่างอื่นก็คือ
คุยกับชาวบ้านเอา” (สัมภาษณ์คุณไตรภพ 23 มิถุนายน 2560)
ร่วมบริหาร/ตรวจสอบการบริหาร ถึงแม้ชาวบ้านหรือผู้น้าในชุมชนอาจใช้ค้าเรียกกลุ่มคนที่
ท้าหน้าที่ ก้ากับ ติดตามและควบคุม ตลอดจนตัดสินใจเกี่ยวกับเรื่องน้้าว่าเป็น “กรรมการน้้า” หรือ
“ประธานน้้า” แต่บทบาทและหน้าที่ของคณะกรรมการผู้ใช้น้้าที่ส้าคัญคือการขับเคลื่อนให้การใช้น้้าด้าเนิน
ไปได้เพื่อประโยชน์และความสุขของประชาชนในชุมชน แม้ว่าคณะกรรมการจะมีความตั้งใจดีเพียงใดและ
สามารถบริหารกลุ่มผู้ใช้น้้าได้ประสบความส้าเร็จอย่างมาก แต่การมีส่วนร่วมในการบริหารก็มาจาก
ชาวบ้านได้ในหลายทิศทาง ไม่ว่าจะเป็นเสียงบ่นหรือความคิดเห็นใดที่ผ่านมาทางหัวหน้ากลุ่มผู้ใช้น้้าย่อย
และ/หรือมาทางสายตรงคือผ่านไลน์หรือโทรศัพท์ ที่ทุกคนสามารถติดต่อถึงประธาน กรรมการผู้ใช้น้้า
ได้เกือบทุกคน ในประเด็นการจัดการทรัพยากรเพียงเรื่องเล็กๆ คือเรื่องน้้าในชุมชนที่ไม่มีความสลับซับซ้อน
มาก ดูเหมือนว่าการท้าหน้าที่ในคณะกรรมการบริหารไม่น่าจะยุ่งยากซับซ้อนแต่ประการใด ทว่าในความ
เป็นจริงท่ามกลางความส้าเร็จ กรรมการบริหารต้องท้างานหนักและรับแรงกดดันจากหลายด้าน แต่ภายใต้
การมีส่วนร่วมของประชาชน กรรมการจึงท้าหน้าที่แทนผู้ใช้น้้าทั้งหมด แต่บรรดาข้อมูลการตัดสินใจ
ที่ทันท่วงทีทันเวลากลับมาจากข้อมูลของประชาชนผู้ใช้น้้าผ่านทางการสื่อสารที่ทันสมัย เป็นการระดม
ความคิดความเห็นตลอดเวลาโดยไม่ต้องมีการเชิญประชุม
77
