Page 80 - kpi20899

“การถอดบทเรียนชุมชนเพื่อการปฏิรูปกระบวนการจัดการทรัพยากร : พลวัตแห่งการมีส่วนร่วมในการจัดการทรัพยากรน ้า
ในพื นที่ต้าบลหนองพันจันทร์ อ้าเภอบ้านคา จังหวัดราชบุรี” โดย ดร.ปริชัย ดาวอุดม และนายเจษฎา เนตะวงศ์

4.5.2 ทุนทางสังคมกับการมีส่วนร่วมตามแนวทางประชาธิปไตยชุมชน

ค้าว่าประชาธิปไตยอาจเป็นสิ่งที่ถูกใช้ถูกเรียกจนคุ้นเคยกับผู้คนในสังคมไทย แม้ว่าหลายคนจะ

ทราบดีว่าในทางปรัชญาประชาธิปไตยไม่เคยถูกมองว่าเป็นการปกครองที่ดีที่สุด แต่การปกครองแบบ

ประชาธิปไตยมีสถานะได้แค่เพียงการปกครองที่เลวร้ายน้อยที่สุด แต่ด้วยวาทกรรมของการพัฒนาการเมือง

ที่มีมหาอ้านาจตะวันตกเป็นแกนหลักในการขับเคลื่อน ดูเหมือนว่าประชาธิปไตยจะเป็นค้าตอบเดียว ค้าตอบ

สุดท้าย และเป็นทางเลือกที่ดีที่สุดส้าหรับทุกสังคมไปเป็นที่เรียบร้อย ทั้งที่จุดเริ่มต้นของประชาธิปไตย

ที่ว่ากันว่าสืบย้อนไปได้ถึงสมัยกรีก ก็ไม่ใช่ประชาธิปไตยของคนทั่วไปแต่เป็นประชาธิปไตยของอภิสิทธิ์ชน

ที่มีเวลาว่างจากการท้าการงานมากพอที่จะมาถกเถียงพูดคุยเรื่องของบ้านเมือง ในขณะที่ประชาธิปไตย

ภายหลังการลุกขึ้นมาต่อต้านการปกครองแบบฟิวดัลในยุโรป ก็เป็นประชาธิปไตยของกลุ่มพ่อค้า แม้แต่

ประชาธิปไตยของประเทศต้นแบบอย่างอังกฤษและสหรัฐอเมริกา ก็ปฏิเสธไม่ได้ว่าเป็นประชาธิปไตยใน

รูปแบบที่เอื้อต่อชนชั้นน้าไปตามเงื่อนไขบริบทของสังคมนั้นๆ หากแต่ประชาธิปไตยของประเทศต้นแบบ

ได้ให้สิทธิ เสียงและค้านึงถึงประโยชน์ของประชาชนที่เป็นเจ้าของอ้านาจที่แท้จริงมากกว่า (อย่างน้อยก็

แสดงออกให้เห็นว่ามากกว่าหลายประเทศที่ประชาธิปไตยล้มเหลว)

อาจกล่าวได้ว่าพัฒนาการของประชาธิปไตยของแต่ละสังคมย่อมขึ้นอยู่กับทุนทางสังคมที่
สั่งสมอยู่ในสังคมนั้นๆ การวางแบบแผนประชาธิปไตยให้กับสังคมใดโดยไม่ค้านึงถึงทุนทางสังคมที่มี

นอกจากจะท้าให้ประชาธิปไตยล้มเหลวแล้วยังเป็นการท้าลายพลังแห่งการสร้างสรรค์ (creativity power)

ที่คนในสังคมนั้นจะสามารถมีต่อสถานการณ์และการจัดสรรผลประโยชน์ของสมาชิกในสังคม (การเมือง)

เพราะแบบแผนประชาธิปไตยที่หลุดลอยไปจากทุนทางสังคม จะท้าให้ระบบการจัดสรรผลประโยชน์และ

การนิยามผลประโยชน์สาธารณะของสังคมนั้นๆ บิดเบี้ยว ตัวอย่างที่เห็นได้ชัดก็คือ แบบแผนประชาธิปไตย

ที่เกิดขึ้นกับสังคมไทยที่ถอดรูปมาจากประเทศตะวันตกโดยไม่ค้านึงถึงบริบทและทุนทางสังคมของ

สังคมไทย ได้ท้าให้การนิยามผลประโยชน์ชาติ และการจัดสรรผลประโยชน์ให้กับคนในชาติผิดเพี้ยนเกิด

ปัญหาตามมานานัปการ กระทั่งบ่อยครั้งที่เราจะได้เห็นการแสดงออกที่รังเกียจประชาธิปไตยและการฝักใฝ่

เผด็จการของคนที่ผิดหวังจากระบบการจัดสรรผลประโยชน์ตามแบบแผนของประชาธิปไตย

หากมองว่าการบริหารจัดการทรัพยากรน้้าของชุมชนหนองพันจันทร์ที่ผู้วิจัยได้เพียรพยายาม

ถอดรหัสออกมาเพื่อตอบโจทย์ของกระบวนการประชาธิปไตยชุมชน เป็นการจัดสรรผลประโยชน์อย่างหนึ่ง

ในสังคม กระบวนการ ขั้นตอน วิธีการ และเป้าหมายที่เกิดขึ้นถือได้ว่าสอดคล้องกับหลักการ และเป้าหมาย

79