Page 71 - kpi20899

“การถอดบทเรียนชุมชนเพื่อการปฏิรูปกระบวนการจัดการทรัพยากร : พลวัตแห่งการมีส่วนร่วมในการจัดการทรัพยากรน ้า
ในพื นที่ต้าบลหนองพันจันทร์ อ้าเภอบ้านคา จังหวัดราชบุรี” โดย ดร.ปริชัย ดาวอุดม และนายเจษฎา เนตะวงศ์

เครื่องสูบแรงดันสูง ก็เลยต้องมาระดมความคิดกันตั งต้นเสนอขอเข้าไปใหม่ มาถ่าย

สารคดีกันเพื่อเอาข้อมูลต่างๆ ไปประกอบให้ครบถ้วน จนเขาก็ให้มา...พวกผู้น้าก็มีหน้าที่
เดินไปตามที่ดินชาวบ้านเพื่อให้แนวท่อผ่านที่ดินแล้วรับรองกันว่าจะไม่ต้องเสียค่าที่ดิน

หรือการเวนคืน ชาวบ้านส่วนใหญ่ก็เต็มใจ มีเพียงหลังเดียวไม่ยอมให้ผ่านก็ต้องอ้อมไป
แล้วเราก็เตรียมถางทางรอ เมื่อช่างเขามาวางท่อก็ได้ใช้กันก่อนกลุ่มหนึ่ง สามพันกว่าไร่”

(สัมภาษณ์ลุงหยัด 22 มิถุนายน 2560)

แม้ว่าการมีระบบท่อหล่อเลี้ยงชาวไร่อ้อยจะไม่ครอบคลุมพื้นที่ทั้งต้าบล แต่ก็ท้าให้ชาวไร่อ้อยมีความหวัง

มากขึ้น ปริมาณผลผลิตที่เพิ่มขึ้นจริงจากการที่มีน้้าส้าหรับอ้อยในเวลาที่ฝนทิ้งช่วง แต่การได้เทคโนโลยี

ใหม่ๆ มาก็ใช่ว่าจะท้าให้ทุกอย่างราบรื่น เนื่องจากได้สร้างโจทย์ใหม่ให้ชาวบ้านและผู้น้าชุมชน ตลอดจน

หน่วยราชการซึ่งก็คือกรมชลประทาน ต้องมาร่วมกันขบคิดแก้ปัญหาต่อไป ปัญหาดังกล่าวได้แก่การสูบน้้า

ด้วยเครื่องแรงดันสูงขนาดใหญ่ ส่งผลให้มีปัญหาท่อแตกในหลายจุด บางจุดน้้าไหลอ่อน อันมีสาเหตุมาจาก

ระดับพื้นที่ตามภูมิประเทศที่สูงต่้าแตกต่างกัน และการที่บางไร่ไม่ใช้น้้าก็มีการปิดท่อไว้ท้าให้แรงดันบางจุด

สูงจนท่อแตก และเมื่อท่อแตกปัญหาที่ตามต่อเนื่องมาคือ งบประมาณและการซ่อมที่ต้องใช้เวลาในการ

ด้าเนินการตามขั้นตอนของทางราชการที่ยาวนาน จนบางครั้งต้องรอแรมเดือน ย่อมหมายถึงการไม่สามารถ

สูบน้้าเข้าสู่ระบบไร่อ้อยได้เกือบตลอดฤดูแล้ง อีกทั้งค่าไฟฟ้าที่ใช้ในการเดินเครื่องสูบน้้าก็ยังต้องพึ่งพา

ภาครัฐทั้งหมด ท้าให้ทั้งผู้น้าและผู้ใช้น้้าเห็นว่าจะไม่ก่อให้เกิดความยั่งยืนในระยะยาว ประกอบกับการที่

ยังคงมีการปล่อยน้้าลงสู่ล้าห้วยโดยขาดการวางแผนที่รัดกุม เมื่อมีระบบสูบน้้าเข้ามาอีกยิ่งท้าให้น้้าลดระดับ

ลงอย่างรวดเร็ว ความพยายามข้างต้นท้าให้ชุมชนหนองพันจันทร์ได้สร้างเครือข่ายความสัมพันธ์ทั้งภายใน

และภายนอกชุมชนขึ้นมาอย่างต่อเนื่อง การได้ท้างานร่วมกันของคนในชุมชนเพื่อจัดเตรียมข้อมูล การสร้าง

เครือข่ายกับสมาคมชาวไร่อ้อย และโอกาสในการได้เข้าไปมีส่วนร่วมในการน้าเสนอโครงการกับหน่วยราชการ

ตลอดจนการแสดงบทบาทเป็นของเจ้าบ้านในการร่วมกันอ้านวยความสะดวกต่อการวางแนวท่อ และการ

ร่วมคิดแก้ปัญหาอื่นๆ ที่ตามมา ถือได้ว่าเป็นกระบวนการสร้างทุนทางสังคมในชุมชนหนองพันจันทร์ที่ส้าคัญ

4.4.5 การเรียนรู้ และการปรับทิศทางการบริหารจัดการน้้า

จุดเด่นส้าคัญอันหนึ่งของชาวหนองพันจันทร์ก็คือการที่เมื่อพบกับปัญหา ไม่ว่าจะปัญหาใด

ก็ตาม พวกเขาจะรวมตัวกันปรึกษาหารือเพื่อแก้ปัญหา มีการรับรู้ปัญหาร่วมกัน และเรียนรู้ปัญหา ค้นหา

สาเหตุและร่วมกันวางมาตรการแก้ปัญหา จากการที่ต้องเผชิญกับปัญหาการใช้น้้าจากที่ฝนแล้งและ

ไม่สามารถใช้น้้าจากอ่างเก็บน้้าได้ มาสู่การมีระบบสูบน้้าด้วยแรงดันสูง แต่กลับประสบปัญหาค่าใช้จ่าย

70