Page 53 - kpi20899

“การถอดบทเรียนชุมชนเพื่อการปฏิรูปกระบวนการจัดการทรัพยากร : พลวัตแห่งการมีส่วนร่วมในการจัดการทรัพยากรน ้า
ในพื นที่ต้าบลหนองพันจันทร์ อ้าเภอบ้านคา จังหวัดราชบุรี” โดย ดร.ปริชัย ดาวอุดม และนายเจษฎา เนตะวงศ์

4.2.4 ความเปลี่ยนแปลงการจัดการทรัพยากรธรรมชาติของชุมชน

ความอุดมสมบูรณ์ของทรัพยากรธรรมชาติดินและน้้าถือเป็นเงื่อนไขที่ส่งผลต่อความสามารถ

ในการก้าหนดวิถีชีวิตและการเพาะปลูกของชุมชนที่เน้นการตอบสนองการบริโภคภายในครัวเรือนเป็นหลัก

ท่ามกลางบริบทของยุคสมัยที่การค้ายังเข้ามาแทรกแซงกิจกรรมภายในชุมชนไม่เข้มข้นมากนัก ขณะที่เมื่อ

การพัฒนาในด้านต่างๆ ได้ค่อยๆ เข้ามาภายในชุมชน เศรษฐกิจการค้าเชิงพาณิชย์ได้เริ่มเข้ามามีบทบาทต่อ

วิถีการผลิตภายใต้บริบทการพัฒนาที่เคลื่อนไปตามแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมของรัฐบาล ดังเริ่ม

ปรากฏชัดราวๆ ปี พ.ศ.2522 การพัฒนาด้านคมนาคมจากหน่วยงานภาครัฐเริ่มปรากฏชัดขึ้น ถนนเป็น

เส้นทางเชื่อมโยงชุมชนกับตลาดภายนอก การเข้ามาของปัจจัยการผลิตผ่านการซื้อขายของนายทุนเริ่ม

เข้ามามีบทบาทกับชุมชนมากขึ้น ระบบการค้าสมัยใหม่ จึงค่อยๆ แทรกซึมเข้ามา ขณะเดียวกันชาวบ้านก็มี

ความเชื่อมั่นต่อผลผลิตที่เกิดขึ้น เพราะดินและน้้ามีความอุดมสมบูรณ์ จะเห็นได้ว่าการใช้และการจัดการ

ทรัพยากรเพื่อตอบสนองวิถีชีวิตและการท้ามาหากินของผู้คนในยุคสมัยที่การพัฒนาก้าลังเคลื่อนตัวไปนั้น

ความอุดมสมบูรณ์ของทรัพยากรที่มีถือเป็นเงื่อนไขส้าคัญต่อการก้าหนด การตัดสินใจด้าเนินกิจกรรมการ

เพาะปลูกพืชได้ตามความปรารถนา หากแต่เมื่อนโยบายการพัฒนาและเศรษฐกิจแบบการค้าเริ่มเข้ามา

มีผลกระทบ จึงได้เป็นเงื่อนไขใหม่ที่เร่งเร้าให้มีการใช้ทรัพยากรอย่างไม่มีขีดจ้ากัด จนน้ามาสู่การเปลี่ยน

แปลงวิถีการผลิต ซึ่งถูกก้าหนดและควบคุมจากอ้านาจภายนอกมากยิ่งขึ้น วิถีการผลิตภายใต้เงื่อนไขของ

ระบบทุนจากภายนอกดังกล่าว ได้เริ่มดึงเอาความสามารถในการใช้และการจัดการทรัพยากรของชาวบ้าน

ออกห่างจากรากฐานดั้งเดิมที่ตนมี พร้อมๆ กับความอุดมสมบูรณ์ของทรัพยากรภายในชุมชนที่ค่อยๆ

เสื่อมโทรมลงไป สวนทางกับความต้องการในการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรที่กลับเพิ่มมากขึ้น

“พอป่ามันเริ่มถูกท้าลาย ระบบนิเวศน์ต่างๆ ก็เปลี่ยนไป เพราะเมื่อก่อน

มีนา เมษา ยังมีน ้าไหล เพราะป่าเยอะและยังสมบูรณ์ คนก็ยังเข้ามาไม่เยอะ การท้าลาย

ก็ไม่ใช่ท้าแบบเป็นพันๆ ไร่ เพราะเราใช้แรงงาน ยังถากถาง ฟันเอา สวนทางกัน
การเกษตรก็เริ่มมีการใช้น ้ามากขึ น พืชผลทางการเกษตรก็เริ่มเป็นลูกผสม เป็นพันธุ์ที่

บริษัทคิดค้นมา แล้วให้มันต้องการปุ๋ย ต้องการน ้า มันได้ผลผลิตเยอะจริง แต่มันต้องใช้
อย่างอื่นเยอะ เป็นพันธุ์ข้างนอก ก็ต้องการน ้า จากขุดบ่อก็ใช้ไม่ชนแล้ง เป็นวิกฤต

เกี่ยวกับน ้าที่เราต้องเผชิญ” (สัมภาษณ์ลุงด้า 14 พฤษภาคม 2560)

52