Page 50 - kpi20899

“การถอดบทเรียนชุมชนเพื่อการปฏิรูปกระบวนการจัดการทรัพยากร : พลวัตแห่งการมีส่วนร่วมในการจัดการทรัพยากรน ้า
ในพื นที่ต้าบลหนองพันจันทร์ อ้าเภอบ้านคา จังหวัดราชบุรี” โดย ดร.ปริชัย ดาวอุดม และนายเจษฎา เนตะวงศ์

จึงด้าเนินไปสอดคล้องกับวิถีชีวิตและก้าลังแรงงานเท่าที่จะท้าได้ ปัจจัยในการผลิตของชุมชนในช่วงเวลานั้น

จึงขึ้นอยู่กับการมีก้าลังแรงงานและอาศัยความอุดมสมบูรณ์ของทรัพยากรธรรมชาติเป็นต้นทุน เช่น การใช้

เมล็ดพันธุ์ที่มีอยู่ภายในครัวเรือน ไม่ได้มีการซื้อหาเมล็ดพันธุ์จากภายนอกเพื่อการเพาะปลูกในเชิงการค้า

หากแต่เป็นไปตามวิถีที่ด้ารงอยู่แบบพอมีพอกิน การเกษตรที่เกิดขึ้นจึงไม่มีความซับซ้อน ภายใต้เงื่อนไข

ของความอุดมสมบูรณ์ดังกล่าว วิถีชีวิตที่ด้าเนินไปจึงไม่มีความเร่งรีบ ไม่เน้นการสะสม การใช้เงินจึงแทบ

ไม่มีความส้าคัญ ชีวิตในยุคบุกเบิกจึงด้าเนินไปบนพื้นฐานของการยังชีพ พึ่งพาอาศัยเกื้อกูลระหว่างคนกับ

คนและคนกับธรรมชาติ สอดคล้องกับการบอกเล่าที่ว่า

“กินอะไรแล้วมีเม็ดเหลือ โยนไปหลังบ้านมันก็ขึ นแล้ว มะเขือยังนี ก็โยนไป
ขึ นหมด ฝนก็ตกตามฤดูกาล ค้านวณได้เลยว่าจะปลูกอะไรช่วงไหน อย่างการจะปลูก

ผักเนี่ย ไม่ต้องพึ่งน ้าก็ได้ มันก็ขึ น อย่างหน้าฝนจะปลูกอะไร ปลายฝนต้นหนาวก็ปลูก
กะหล่้าปลีได้นะ” (สัมภาษณ์พี่เด่น 15 พฤษภาคม 2560)

การด้ารงชีวิตของผู้คนในพื้นที่ไม่ว่าจะเป็นชาวกะเหรี่ยงหรือผู้คนที่อพยพย้ายเข้ามาใหม่

จึงด้าเนินไปบนวิถีแบบพอมีพอกิน ไม่ได้ถูกเร่งเร้าให้มีการสะสม หรือผลิตเพื่อการค้า หากแต่เป็นการผลิต

ภายในครัวเรือน เมื่อเหลือจากการบริโภคในครัวเรือนก็จะน้าไปแลกเปลี่ยนกัน สภาพทางสังคมและความ
อุดมสมบูรณ์ของธรรมชาติดังที่กล่าวมาจึงแสดงให้เห็นเงื่อนไขของการด้ารงชีวิต โดยเฉพาะวิถีแห่งการผลิต

ที่ใช้ทรัพยากรอย่างคุ้มค่า ซึ่งส่วนหนึ่งสามารถวิเคราะห์ได้ว่าในช่วงเวลานั้นยังมีข้อจ้ากัดในเรื่องแรงงาน
และเทคโนโลยีที่จะมาช่วยทุ่นแรงในการถางป่า หรือปรับสภาพที่ดินให้เหมาะแก่การท้าเกษตรเชิงพาณิชย์

ดังนั้นการท้ามาหากินในพื้นที่หนึ่งแปลง จึงต้องปลูกพืชหลากหลายชนิดเพื่อให้ได้ผลผลิตที่เพียงพอต่อ
ความต้องการภายในครัวเรือนเป็นส้าคัญ เช่น ในพื้นที่หนึ่งแปลงจะมีการหยอดข้าว แซมด้วยการปลูกละหุ่ง

ปลูกพริก รวมถึงพืชผักอื่นๆ ท้าให้ในพื้นที่นั้นสามารถให้ผลผลิตได้อย่างหลากหลาย ถือเป็นระบบที่
แตกต่างไปจากระบบการปลูกพืชเชิงเดี่ยว ในระบบการผลิตที่มุ่งตอบสนองเศรษฐกิจสมัยใหม่ กระทั่งเมื่อ

มีผู้คนย้ายเข้ามาอยู่อาศัยภายในพื้นที่เพิ่มมากขึ้น การพัฒนาด้านโครงการพื้นฐานและการน้าเข้าเทคโนโลยี

เครื่องทุ่นแรงต่างๆ รวมถึงพันธุ์พืชในการเพาะปลูกที่จะตอบสนองต่อความต้องการของตลาดจึงได้เริ่ม

มีความหลากหลาย พร้อมกับการเข้ามาจัดรูปแบบการปกครองจากรัฐ รวมถึงพ่อค้านายทุนที่ค่อยๆ เข้ามา

มีบทบาทสร้างการเปลี่ยนแปลงภายในพื้นที่ ภายใต้อุดมการณ์ของการพัฒนาที่มีเป้าหมายในการพัฒนา

และยกระดับคุณภาพชีวิตให้ดีขึ้น สอดคล้องตามพลวัตของการพัฒนาภายใต้แผนพัฒนาเศรษฐกิจและ

49