Page 25 - kpi20899

“การถอดบทเรียนชุมชนเพื่อการปฏิรูปกระบวนการจัดการทรัพยากร : พลวัตแห่งการมีส่วนร่วมในการจัดการทรัพยากรน ้า
ในพื นที่ต้าบลหนองพันจันทร์ อ้าเภอบ้านคา จังหวัดราชบุรี” โดย ดร.ปริชัย ดาวอุดม และนายเจษฎา เนตะวงศ์

สั่งสมทุนทางสังคมมาอย่างยาวนานด้วยเช่นกัน แต่ส้าหรับชุมชนที่เกิดใหม่หรือชุมชนที่ไม่ได้สั่งสมทุน

มาอย่างยาวนาน ทุนทางสังคมจะเกิดขึ้นได้อย่างไร พุตนั่ม (Putnum : 1993) เชื่อว่าทุนทางสังคมจะท้าให้

คนในสังคมรู้สึกถึงความเป็นเจ้าของ มีพลังที่จะไปร่วมแก้ไขปัญหาหรือก้าหนดอนาคตของสังคมที่ตนเอง

เป็นสมาชิก ความสัมพันธ์ของคนในสังคมมิได้เกิดจากเรื่องส่วนตัว แต่ต้องเกิดจากเรื่องส่วนรวม การที่
คนในสังคมจะมาร่วมกันจัดการปัญหาส่วนรวมได้ต้องอาศัยความไว้วางใจเป็นส้าคัญ พุตนั่มเชื่อว่าชุมชนที่มี

ความเป็นประชาสังคมสูง จะต้องมีความไว้วางใจ มีความสัมพันธ์ในแนวราบ มีความสมัครสมานสามัคคี

ร่วมแรงร่วมใจ ซื่อสัตย์ และท้างานเพื่อส่วนรวม (อ้างถึงใน นภาภรณ์ หะวานนท์ และคณะ, 2550: หน้า

49-50)

อย่างไรก็ตาม สิ่งที่พุตนั่มเสนอมีความสอดคล้องกับชุมชนหนองพันจันทร์ ซึ่งเป็นชุมชนที่เกิดขึ้น

ใหม่ ไม่ได้มีความสัมพันธ์แบบเครือญาติ เพราะต่างก็ย้ายถิ่นเข้ามาหลายกลุ่มหลายพวก แต่สิ่งที่ท้าให้คน

ในชุมชนเข้ามาเกี่ยวข้องสัมพันธ์กันล้วนเกิดจากปัญหาสาธารณะ โดยเฉพาะเรื่องน้้าและการใช้น้้าของ

คนในชุมชน ทุนทางสังคมที่สร้างขึ้นจากความไว้วางใจ จึงเกิดจากการร่วมแรงร่วมใจต่อสู้และแก้ไขปัญหา
ส่วนรวมมาตลอดระยะเวลากว่า 50 ปี นับแต่ชุมชนเริ่มก่อตัวขึ้น ความไว้วางใจดังกล่าวเกิดขึ้นจากการ

หล่อหลอมความร่วมมือภายใต้การปฏิบัติกิจกรรมเล็กๆ น้อยๆ ในชุมชนตลอดมา

นอกจากนี้พุตนั่ม (1993) ยังได้กล่าวอีกว่า ชุมชนที่มีการพึ่งพาอาศัยกันและมีเครือข่ายของการ

ติดต่อสัมพันธ์กันในกิจกรรมสาธารณะของชุมชน จะท้าให้คนในชุมชนมีความกระตือรือร้น มีน้้าใจและ

มีจิตส้านึกสาธารณะ ความสัมพันธ์ของคนในสังคมเป็นไปอย่างเสมอภาค สายใยหรือเครือข่ายความสัมพันธ์

ทางสังคม ถูกถักทอด้วยความไว้วางใจซึ่งกันและกัน ชุมชนที่มีลักษณะเช่นนี้จะสามารถตอบสนองความ

ต้องการของคนในชุมชนได้ดีกว่าชุมชนที่มีลักษณะตรงกันข้ามคือ ความสัมพันธ์ทางการเมืองเป็นไป

ในแนวดิ่ง ชีวิตสังคมด้าเนินไปแบบต่างคนต่างอยู่ และคนอยู่ร่วมกันโดยปราศจากความไว้วางใจต่อกัน
(อ้างถึงใน นภาภรณ์ หะวานนท์ และคณะ, 2550: หน้า 49-50)

ชุมชนหนองพันจันทร์ซึ่งเป็นพื้นที่ในการศึกษานี้มิใช่ชุมชนดั้งเดิมที่มีความเป็นเครือญาติ หากแต่

เป็นชุมชนที่เกิดจากการอพยพโยกย้ายของผู้คนในยุคเร่งรัดพัฒนาประเทศราว 5-6 ทศวรรษที่ผ่านมานี้

ท้าให้มีความแตกต่างหลากหลาย แต่คนในชุมชนกลับมีความไว้เนื้อเชื่อใจ โดยเฉพาะในประเด็นของการ

จัดการทรัพยากรน้้า กล่าวคือคนในชุมชนสามารถสร้างความไว้เนื้อเชื่อใจและหลอมรวมเป็นหนึ่งเดียวได้

ซึ่งแนวคิดของพุตนั่มจะช่วยให้สามารถท้าความเข้าใจเงื่อนไขที่เป็นทุนทางสังคมของชุมชนหนองพันจันทร์

ให้ดียิ่งขึ้น

24