Page 21 - kpi20899

“การถอดบทเรียนชุมชนเพื่อการปฏิรูปกระบวนการจัดการทรัพยากร : พลวัตแห่งการมีส่วนร่วมในการจัดการทรัพยากรน ้า
ในพื นที่ต้าบลหนองพันจันทร์ อ้าเภอบ้านคา จังหวัดราชบุรี” โดย ดร.ปริชัย ดาวอุดม และนายเจษฎา เนตะวงศ์

วิถีชีวิตประชาธิปไตยเป็นมิติที่จะช่วยเสริมส่งให้มิติอื่นๆ อันได้แก่ สถาบันและกระบวนการประชาธิปไตย

มีความเข้มแข็งมั่นคง กล่าวอีกนัยหนึ่งประชาธิปไตยที่สังคมไทยมุ่งให้ความส้าคัญนับแต่เปลี่ยนแปลงการ

ปกครอง เป็นต้นมาคือประชาธิปไตยระดับชาติ โดยประชาธิปไตยในระดับชุมชนยังมิได้ถือก้าเนิดขึ้นอย่าง

แท้จริง (อเนก เหล่าธรรมทัศน์, 2553) ทั้งที่วิถีชีวิตประชาธิปไตยมักจะเกิดขึ้นในประชาธิปไตยของชุมชน

ค้าว่าประชาธิปไตยชุมชนนั้นได้มีผู้ให้นิยามไว้หลากหลาย Held (1996 อ้างถึงในโอฬาร

ถิ่นบางเตียว, 2559) ให้ความหมายว่าคือ การเมืองแบบสมานฉันท์โดยจัดกระบวนการให้เกิดความเห็นพ้อง

ต้องกันในการตัดสินใจภายในชุมชน แต่ถ้าไม่สามารถเห็นพ้องต้องกันของทุกคนได้ก็จะใช้หลักเสียงส่วนใหญ่

เมื่อความเห็นไม่ลงตัวกันเท่านั้น พลเมืองมีบทบาทโดยตรงด้านนิติบัญญัติผ่านเวทีสาธารณะ ขณะที่สน รูปสูง

(2554 : 1) กล่าวว่าประชาธิปไตยชุมชน คือ กระบวนการที่ให้ประชาชน คนจน คนรวย ทุกกลุ่มอาชีพ

ทุกวัย ทุกเพศ มาใช้สิทธิร่วมกันในการบอกปัญหาความต้องการของตนเอง เพื่อน้าไปสู่การก้าหนดนโยบาย
และวางแผนการพัฒนาชุมชนในทุกด้านที่ตอบสนองกับความต้องการและแก้ปัญหาของชุมชนที่มีความ

เป็นธรรม รวมทั้งคนร่วมกันปฏิบัติตามแผนและติดตามตรวจสอบการท้างานร่วมกันระหว่างท้องถิ่นท้องที่

และชุมชน เป็นประชาธิปไตยที่เน้นสังคม เน้นให้ประชาชนได้ท้าอะไรร่วมกันเพื่อประโยชน์ส่วนรวมของ

ท้องถิ่น (อเนก เหล่าธรรมทัศน์, 2553. หน้า 57) นอกจากนี้ยังอาจหมายรวมถึง การมีส่วนร่วมของชุมชน

ในการจัดการตนเองในแบบต่างๆ โดยใช้สิทธิร่วมกันตามหลักว่าด้วยสิทธิชุมชนเพื่อน้าไปสู่การก้าหนด

นโยบายและวางแผนชุมชนในทุกด้านที่สนองตอบกับความต้องการและแก้ปัญหาของชุมชน (นพพล

อัคฮาด, 2559 หน้า 6)

อาจกล่าวได้ว่าประชาธิปไตยชุมชน ก็คือการใช้อ้านาจในการตอบสนองความต้องการและแก้ไข

ปัญหาข้อขัดข้องต่างๆ โดยชุมชน ที่ตั้งอยู่บนฐานของสิทธิชุมชน อันมุ่งไปสู่ความสมานฉันท์และการสร้าง

ความร่วมมือ ความเข้าใจกับองค์กรภาครัฐ และภาคเอกชนในพื้นที่เพื่อร่วมกันก้าหนดกฎเกณฑ์กติกา

ในชุมชนท้องถิ่น และก้าหนดเป็นนโยบาย ตลอดจนน้าไปสู่การวางแผน และการตัดสินใจในระดับชุมชน

ท้องถิ่น

ทั้งนี้ นลินี กังศิริกุล และ ส้าเภาว์ งามเชย (อ้างถึงใน ทศพล สมพงษ์, 2555: หน้า 81-82)

ได้ประมวลแนวคิดของประชาธิปไตยชุมชนไว้ 4 ประการ กล่าวคือ

1) ประชาธิปไตยชุมชนเป็นกระบวนการที่ชุมชนมีส่วนร่วมกับภาคการเมือง องค์กรรัฐ และ

ส่วนราชการในการก้าหนดนโยบาย การวางแผนพัฒนาเศรษฐกิจ สังคม การตัดสินใจทางการเมือง

การตรวจสอบการใช้อ้านาจรัฐ ทั้งระดับต้าบล จังหวัด และระดับชาติ

20