Page 22 - kpi20899
P. 22
“การถอดบทเรียนชุมชนเพื่อการปฏิรูปกระบวนการจัดการทรัพยากร : พลวัตแห่งการมีส่วนร่วมในการจัดการทรัพยากรน ้า
ในพื นที่ต้าบลหนองพันจันทร์ อ้าเภอบ้านคา จังหวัดราชบุรี” โดย ดร.ปริชัย ดาวอุดม และนายเจษฎา เนตะวงศ์
2) ประชาธิปไตยชุมชน ให้รวมถึงชุมชนใช้สิทธิของตนเอง ตามบทบัญญัติแห่งรัฐธรรมนูญ
ว่าด้วยสิทธิชุมชน และบทบัญญัติอื่นที่เกี่ยวข้องกับสิทธิประชาชน
3) ประชาธิปไตยชุมชน ให้รวมถึงการมีส่วนร่วมติดตามผลการพัฒนาของภาคการเมือง องค์กร
รัฐ และส่วนราชการ การเสนอปัญหาและแนวทางแก้ไขปัญหาอันเกิดแต่การพัฒนานั้นด้วย
4) ประชาธิปไตยชุมชนต้องด้าเนินการโดยชุมชน ต้องยึดชุมชนเป็นศูนย์กลางเปิดให้ประชาชน
เข้าร่วมมากที่สุด ให้ครอบคลุมทุกครัวเรือน ไม่ใช่กระบวนการ “เหมาท้าแทน”
จะเห็นได้ว่าแนวคิดหลักของประชาธิปไตยชุมชนนอกจากเน้นการมีส่วนร่วมกับองค์กรของภาครัฐ
แล้วยังให้ความส้าคัญกับสิทธิชุมชนในการจัดการทรัพยากรได้ถูกบัญญัติไว้ในรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักร
ไทยมาอย่างต่อเนื่อง แต่สิทธิดังกล่าวกลับไม่มีผลในทางปฏิบัติในวงกว้าง ซึ่งอาจเป็นไปได้ว่าประชาชน
ไม่รับรู้ถึงการมีสิทธิเหล่านี้ หรืออีกนัยหนึ่งบรรดาสถาบันและกระบวนการที่เอื้ออ้านวยต่อการใช้สิทธิ
ดังกล่าว ยังไม่สามารถตอบสนองหรือสอดคล้องกับการรับรองสิทธิดังกล่าวในทางปฏิบัติ หากเราเชื่อว่า
ทรัพยากรเป็นสาธารณะสมบัติ การให้สิทธิแก่ชุมชนในการดูแลรักษา ปกป้อง และบริหารจัดการภายใต้
กฎหมายและการอ้านวยความสะดวกของรัฐ น่าจะเป็นอีกหนทางหนึ่งในการอนุรักษ์ และใช้ทรัพยากรอย่าง
คุ้มค่าและยั่งยืน
หากแต่ภายใต้การบริหารจัดการดังกล่าว ประชาชน และชุมชนจะต้องมีส่วนร่วมอย่างแข็งขัน
ตั้งแต่ร่วมคิด ร่วมท้า ร่วมวางแผน จนถึงร่วมรับประโยชน์ และภายใต้การมีส่วนร่วมดังกล่าว จึงไม่อาจ
ก้าหนดรูปแบบของการมีส่วนร่วมในการจัดการทรัพยากรได้อย่างตายตัวหรือมีรูปแบบที่ส้าเร็จรูป เพราะ
แต่ละชุมชนย่อมมีเอกลักษณ์ อัตลักษณ์ ที่แตกต่างและหลากหลาย กระบวนการ วิธีการที่ใช้ได้ดีกับ
วิถีชุมชนหนึ่งอาจไม่เหมาะสมกับชุมชนอื่นก็เป็นได้
จากการน้าเสนอแนวคิดส้าคัญของประชาธิปไตยชุมชนดังกล่าวนั้น ได้สะท้อนให้เห็นสิ่งที่เป็น
องค์ประกอบส้าคัญของประชาธิปไตยชุมชน คือ (ทศพล สมพงษ์, 2555: หน้า 85-86)
1) ประชาชนมีความเป็นพลเมืองเป็นผู้ริเริ่มกระบวนการมีส่วนร่วม
2) เริ่มต้นจากการมีส่วนร่วมของชุมชนด้วยตนเอง ในการแก้ปัญหาพัฒนาด้วยการยึดหลักการ
จัดการตนเองเป็นเบื้องต้น
3) พัฒนาขึ้นสู่การมีส่วนร่วมทุกระดับของประชาชนในชุมชนกับภาครัฐทั้งในระดับท้องถิ่น
และราชการส่วนภูมิภาค
4) การจัดท้าแผนพัฒนา ข้อเสนอ หรือนโยบายพัฒนาโดยชุมชน
21
