Page 27 - kpi20899

“การถอดบทเรียนชุมชนเพื่อการปฏิรูปกระบวนการจัดการทรัพยากร : พลวัตแห่งการมีส่วนร่วมในการจัดการทรัพยากรน ้า
ในพื นที่ต้าบลหนองพันจันทร์ อ้าเภอบ้านคา จังหวัดราชบุรี” โดย ดร.ปริชัย ดาวอุดม และนายเจษฎา เนตะวงศ์

ใส่แป้นตุ้มหู แต่ด้วยเงื่อนไปทางโครงสร้างที่กดทับบีบบังคับให้เราต้องมีเงินเพื่อมูลค่าในการแลกเปลี่ยนเรา

จึงต้องก้มหน้าท้าต่อไป ประกอบกับจิตส้านึกที่ผิดพลาดท้าให้รู้ไม่เท่าทันการขูดรีดแรงงานและมูลค่า

ส่วนเกิน

ในขณะที่สังคมทุนนิยมได้ลดทอนศักยภาพแห่งการเรียนรู้และท้าลายพลังแห่งการสร้างสรรค์ของ

มนุษย์จนมนุษย์มีความแปลกแยก และการพัฒนาที่เกิดขึ้นในสังคมปัจจุบันก็เป็นไปในลักษณะของการสร้าง

บรรยากาศแห่งการสยบยอม ผู้คน ชุมชน ต่างตกอยู่ในฐานะของผู้รอคอยความช่วยเหลือ ขาดการเรียนรู้

และตื่นรู้ที่จะลุกขึ้นมาจัดการปัญหาและความต้องการด้วยตนเอง ดังนั้นจึงเป็นที่น่าสนใจว่าในระดับของ

ชุมชนซึ่งมีการเรียนรู้อย่างเป็นพลวัตอยู่ตลอดเวลานั้น มีเงื่อนไขหรือบรรยากาศแบบใดที่ท้าให้ชุมชนตื่นรู้

และสร้างสรรค์หนทางที่จะแปรเปลี่ยนความสัมพันธ์กับโครงสร้างหรือวัตถุ ทรัพยากรที่มีมาตอบสนอง

ความต้องการของตน ดังเช่นต้าบลหนองพันจันทร์ ซึ่งเป็นพื้นที่กรณีศึกษาได้แสดงให้เห็นถึงการไม่ยอมนิ่ง

ต่อการสร้างสรรค์หนทางที่จะน้าทรัพยากรน้้ามาใช้ เพื่อตอบสนองความต้องการและแก้ไขปัญหาภายใน

ชุมชนของตน ซึ่งในแง่หนึ่งได้สะท้อนให้เห็นการน้าเอาทุนทางสังคมและการสร้างบรรยากาศที่ทุกคนได้

เข้ามามีส่วนร่วมในการจัดการ สอดคล้องตามหลักการประชาธิปไตยชุมชนและเป็นไปตามเป้าหมายของ

การปฏิรูปแห่งรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ การน้าแนวคิดเกี่ยวกับพลังแห่งการสร้างสรรค์มาใช้เป็นกรอบในการ

อธิบาย จึงชี้ชวนให้เห็นว่าบรรยากาศหรือเงื่อนไขแบบใดที่จะท้าให้ชุมชนนั้นสร้างสรรค์หนทางที่จะน้า

ทรัพยากรที่มีอยู่นั้นมาใช้ให้เกิดประโยชน์สูงสุด เป็นการอธิบายให้เห็นว่าชุมชนนั้นไม่หยุดนิ่งและสยบยอม

ต่ออ้านาจภายนอกที่เข้ามาจัดการ หากแต่ชุมชนมีการสร้างสรรค์หนทางที่จะใช้ประโยชน์จากการ

มีปฏิสัมพันธ์กับโครงสร้างภายในและภายนอกชุมชน บนพื้นฐานของการพัฒนากระบวนการประชาธิปไตย

ที่ทุกคน ทุกฝ่ายเข้ามามีส่วนร่วมในการบริหารจัดการ

2.4 การถอดบทเรียน

การถอดบทเรียนเป็นการจัดการความรู้อย่างหนึ่งที่พยายามสกัดความรู้จากการท้างานเพื่อใช้เป็น

แนวทางในการจัดการและแก้ไขปัญหาที่สลับซับซ้อนขึ้นในอนาคต โดยจะเน้นการสร้างการเรียนรู้ในกลุ่ม

เพื่อสกัดความรู้ในตัวบุคคลและองค์ความรู้ท้องถิ่นออกมาเป็นบทเรียนที่สามารถน้าไปสังคมเคราะห์เป็น

ชุดความรู้ คู่มือ สื่อการเรียนรู้รูปแบบต่างๆ (ประภาพรรณ อุ่นอบ, 2552 หน้า 42) การถอดบทเรียนนั้น

จะเป็นการทบทวน สรุปประสบการณ์ที่ผ่านมาในแง่มุมต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นผลบวกหรือลบ ด้วยมีจุดหมาย

เพื่อประมวลผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นในมิติต่างๆ จากทัศนะ มุมมองอันหลากหลาย เพื่อให้ได้ “บทเรียน” จาก

26