Page 203 - kpi20858

160

4.2.1.3 อนุสาวรีย์คุณหญิงมโนปกรณ์นิติธาดา

คุณหญิงมโนปกรณ์นิติธาดา มีนามเดิมว่า คุณนิตย์ สาณะเสน เกิด 16 ตุลาคม พ.ศ.2431

เป็นบุตรี พระยาวิสูตรโกษา (ฟัก สาณะเสน) และคุณหญิงสมบุญ สมรสกับพระยามโนปกรณ์นิติ
ธาดา (ก้อน หุตะสิงห์) ในวันที่ 12 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2455 เป็นภริยาคนแรก ทว่าไม่มีบุตรด้วยกัน

คุณหญิงมโนปกรณ์นิติธาดาได้รับพระมหากรุณาธิคุณโปรดเกล้าฯ ให้รับราชการเป็นนางสนองพระ

โอษฐ์ ในสมเด็จพระนางเจ้าร าไพพรรณี พระบรมราชินีในพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว มี

ความสามารถที่โดดเด่นด้านการใช้ภาษาต่างประเทศทั้ง ฝรั่งเศส อังกฤษ เยอรมัน และอิตาเลียน
ได้เป็นอย่างดี
293

คุณหญิงมโนปกรณ์นิติธาดาถึงแก่กรรมด้วยอุบัติเหตุทางรถยนต์ ขณะตามเสด็จพระบาท

สมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนางเจ้าร าไพพรรณี พระบรมราชินี เสด็จประพาส
ประเทศอินโดจีนฝรั่งเศส คือ ประเทศเวียดนามและกัมพูชา ระหว่างวันที่ 6 เมษายน-8 พฤษภาคม

พ.ศ.2473 ซึ่งในวันที่ 4 พฤษภาคม 2473 รถยนต์ที่คุณหญิงโดยสารพร้อมกับพระยาสุรวงศ์ฯ และ

คุณวรันดับ บุนนาค เกิดอุบัติเหตุ รถแล่นขึ้นไปบนกองหินที่ริมถนน และชนเข้ากับเสาโทรเลข รถ

พลิกคว ่าตกในท้องนา ครั้งนั้น พระยาสุรวงศ์ฯ และคุณวรันดับ บุนนาค มิได้เป็นอันตรายร้ายแรงแต่

อย่างใด ทว่าคุณหญิงมโนปกรณนิติธาดากลับได้รับบาดเจ็บสาหัส เนื่องจากที่กะโหลกศีรษะแตก
และมีบาดแผลฉกรรจ์ที่ศีรษะ ขณะน าตัวส่งโรงพยาบาลคุณหญิงมโนปกรณ์นิติธาดา ทนพิษบาดแผล

ไม่ไหวจึงได้เสียชีวิตลงในเวลา 12.35 นาฬิกา ของวันที่ 4 พฤษภาคม พ.ศ.2473 ขณะอายุได้ 42 ปี

การส่งศพคุณหญิงมโนปกรณ์ นิติธาดาเข้ามายังชายแดนสยามได้รับความช่วยเหลือเป็น
อย่างดีจากเจ้าหน้าที่ฝ่ายอินโดจีนฝรั่งเศส 3 ท่าน ซึ่งพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรง

พระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานของที่ระลึกส่วนพระองค์แก่บุคคลทั้งสามด้วย อีกทั้งในการ
294
น าศพกลับมาประกอบพิธีกรรมทางศาสนา พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงมีพระราชโทรเลข

รับสั่งให้กรมรถไฟหลวงจัดรถไฟไปรับศพคุณหญิงมโนปกรณ์นิติธาดาเข้าพระนคร และรับสั่งให้
แผนกพระราชพิธีกระทรวงวังเตรียมปฏิบัติการศพเป็นพิเศษ พร้อมกับทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ

293 ศิลปวัฒนธรรม, “รักที่จากไปไกล ของพระยามโนปกรณ์นิติธาดา นายกฯ คนแรกของไทย,” เข้าถึงเมื่อ 16

กรกฎาคม 2562 เข้าถึงได้จาก https://www.silpa-mag.com/history/article_21957
294 “คุณหญิงมโนปกรณ์ถึงแก่กรรม,” เอกสารจดหมายลายลักษณ์, กระทรวงการต่างประเทศ, กต.7.3.2/7, หอ
จดหมายเหตุแห่งชาติ.