Page 79 - kpi20440

การประชุมวิชาการสถาบันพระปกเกล้า 79
ครั้งที่ 20 ประจำาปี 2561
ประชาธิปไตยไทย: ก้าวย่างเพื่อการพัฒนา

(2) การคุ้มครองศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ สิทธิ เสรีภาพ และความเสมอภาค

(3) การแบ่งแยกการใช้อ�านาจ การตรวจสอบการใช้อ�านาจรัฐ และการป้องกัน

การขัดกันระหว่างประโยชน์ส่วนตนและประโยชน์ส่วนรวม

(4) นิติกระบวน ซึ่งอย่างน้อยต้องไม่บังคับใช้รัฐธรรมนูญหรือกฎหมายย้อนหลังเป็น

โทษทางอาญา แก่บุคคล ให้บุคคลมีสิทธิในการปกปูองตนเองเมื่อสิทธิหรือเสรีภาพถูกกระทบ

ไม่บังคับให้บุคคลต้องให้ถ้อยค�าซึ่งท�าให้ต้องรับผิดทางอาญา ไม่ท�าให้บุคคลต้องถูกด�าเนินคดี
อาญาในการกระท�าความผิดเดียวกันมากกว่าหนึ่งครั้ง และมีข้อก�าหนดให้สันนิษฐานว่าบุคคล
เป็นผู้บริสุทธิ์อยู่จนกว่าจะมีค�าพิพากษาว่ากระท�าผิด

(5) ความเป็นอิสระของศาล และความสุจริตเที่ยงธรรมของกระบวนการยุติธรรม”

27
คณะกรรมาธิการยกร่างรัฐธรรมนูญ อธิบายการบัญญัติมาตรานี้ว่า เป็นบทบัญญัติที่เพิ่มขึ้นใหม่
ที่สืบเนื่องจากบททั่วไปมาตรา 3 ซึ่งวางหลักให้การใช้อ�านาจรัฐต้องเป็นไปตามหลักนิติธรรม โดยก�าหนด
หลักการส�าคัญของหลักนิติธรรมไว้ให้ชัดเจนในรัฐธรรมนูญเพื่อเป็นพื้นฐานของการปกครองในระบอบประชาธิปไตย

อันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุขและเพื่อเป็นแนวทางการใช้กฎหมายและการตีความ

ค�าอธิบายของคณะกรรมาธิการยกร่างรัฐธรรมนูญ ได้สร้างความชัดเจนขึ้นว่าบทบัญญัตินี้ มุ่งหมาย
ที่จะสร้างกรอบ “ความหมาย” ของหลักนิติธรรมตามมาตรา 3 วรรคสองนั่นเอง แต่เมื่อพิจารณาถึงเนื้อหา

ที่บัญญัติไว้ในมาตราดังกล่าวแล้ว จะเห็นได้ว่า เป็นการแสดงถึงหลักเกณฑ์ส�าคัญในของหลัก “นิติรัฐ” ไม่ว่า
จะเป็นหลักความเป็นกฎหมายสูงสุดของรัฐธรรมนูญ การคุ้มครองสิทธิเสรีภาพของประชาชน การแบ่งแยก

อ�านาจ การตรวจสอบการใช้อ�านาจรัฐ การป้องกันการขัดกันระหว่างประโยชน์ส่วนตนและประโยชน์ส่วนรวม
หลักความชอบด้วยกฎหมายของการกระท�าของเจ้าหน้าที่ของรัฐ หรือ “ศุภนิติกระบวน” และหลักความเป็น

อิสระของศาล มากกว่าที่จะเป็นการแสดงถึงความหมายและองค์ประกอบของหลักนิติธรรม เช่นนี้ เมื่อพิจารณา
จากบทบัญญัติที่คณะกรรมาธิการร่างรัฐธรรมนูญได้เสนอมานั้น จึงอาจสรุปได้ว่า แนวทางการบัญญัติกฎเกณฑ์

แห่งกฎหมายลายลักษณ์อักษรเกี่ยวกับหลักนิติธรรมที่เคยปรากฏอยู่ในระบบกฎหมายไทยและกระบวนการ
ร่างรัฐธรรมนูญนั้น แท้จริงมีเนื้อหาสาระเป็นหลักนิติรัฐนั่นเอง

27 คณะกรรมการยกร่างรัฐธรรมนูญ, เจตนารมณ์หลักของร่างรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย และตารางสรุปเจตนารมณ์
รายมาตราของร่างรัฐธรรมนุญแห่งราชอาณาจักรไทย (ฉบับเสนอสภาปฏิรูปแห่งชาติ เพื่อลงมติ) ภาค 3 หลักนิติธรรม ศาล

และการตรวจสอบการใช้อ�านาจรัฐ เล่ม 3 จัดท�าเมื่อ 28 สิงหาคม 2558 หน้า 3/1-3/5 http://www.parliament.go.th/
ewtcommittee/ewt/draftconstitution/ewt_dl_link.php?nid=506 เข้าถึงเมื่อ 29 สิงหาคม 2558.