Page 157 - kpi20440

การประชุมวิชาการสถาบันพระปกเกล้า 157
ครั้งที่ 20 ประจำาปี 2561
ประชาธิปไตยไทย: ก้าวย่างเพื่อการพัฒนา

3.2 “พลเมืองเข้มแข็ง” ผู้ไม่ภักดีต่อระบการเมือง และ “พลเมืองผู้ตระหนัก

สิทธิ์” (Assertive Citizens)

แนวการศึกษาวัฒนธรรมทางการเมืองของ Almond และ Verba ซึ่งมีอิทธิพลต่อการศึกษา
ทั้งในระดับสากลและในวงการรัฐศาสตร์ไทยยังถูกท้าทายและถกเถียงจากนักรัฐศาสตร์ให้เห็นถึงข้อจ�ากัด

ในการอธิบายปรากฏการณ์ทางสังคมการเมืองภายใต้ระบบเศรษฐกิจ-การเมืองที่เปลี่ยนแปลงไป ดังงาน
ของ Pippa Norris และ Dalton and Doh Chull Shin งานเขียนเหล่านี้มุ่งอภิปรายให้เห็นว่า ปัญหา
19
18
ตัวแบบวัฒนธรรมพลเมืองของ Almond และ Verba ที่ให้ความส�าคัญต่อความจงรักภักดีต่อระบบหรือโครงสร้าง
สถาบันการเมือง ตลอดจนช่องทางกลไกการมีส่วนร่วมทางการเมืองในระบบปกติที่ด�ารงอยู่ ซึ่งเสมือนหนึ่งว่าใน

ระบบการเมืองมีแต่ช่องทางกลไกที่ลงหลักปักฐานอยู่ในโครงสร้างแล้วเท่านั้น และพลเมือง(ดี)ต้องยอมรับที่จะ
อาศัยช่องทางการมีส่วนร่วมภายใต้โครงสร้างทางการเมืองที่ด�ารงอยู่เหล่านี้ นอกจากนี้ Almond และ Verba

ยังมองวัฒนธรรมทางการเมืองในแง่ “ผลรวม” ของทัศนคติ (attitudes) และความโน้มเอียง (orientations)
ต่อระบบการเมืองของพลเมืองในระดับปัจเจกบุคคล หรือ “ผลรวม” พฤติกรรมทางการเมือง ท่าที และการ

แสดงออกทางการเมืองของพลเมืองในระดับปัจเจกบุคคล แต่เราควรมองวัฒนธรรมในลักษณะของการกระท�า
การร่วมของพลเมืองผู้ต้องการสร้างความหมาย จุดหมายหรือจินตนาการต่อโลกชีวิตทางสังคมการเมืองที่ต้องการ

เปลี่ยนแปลงไปสู่จุดหมายนั้นร่วมกัน สิ่งที่ควรให้ความส�าคัญในการท�าความเข้าใจก็คือ ปรากฏการณ์ที่ควรศึกษา
หรือท�าความเข้าใจในมิติของความเป็นพลเมือง(ดี)ก็คือ การอธิบายให้เห็นว่า เหตุใด หรือท�าไมพลเมืองในฐานะ

ตัวกระท�าการทางการเมืองที่มีอย่างหลากหลายในสังคมการเมืองผลผลิตหรือสร้างความหมายหรือคุณค่าใหม่ ๆ
ต่อโลกชีวิตทางการเมืองขึ้นมาในระบบการเมือง

ปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นในบริบทเศรษฐกิจ-การเมืองปัจจุบันก็คือ ในทศวรรษที่ผ่านมา งานวิจัยเชิง

ส�ารวจพบว่า เกิดความตกต�่าด้านความไว้เนื้อเชื่อใจต่อรัฐบาล ประชาชนมีความพึงพอใจและให้การสนับสนุน
ต่อวิถีประชาธิปไตยในประเทศพัฒนาแล้วต�่าลงมาก (แต่ประชาชนยังเห็นว่า ประชาธิปไตยเป็นรูปแบบที่ดีที่สุด)

ไม่มีแนวโน้มที่จะลดความพึงพอใจต่อระบอบประชาธิปไตยลงไป ประชาชนมีท่าทีสนับสนุนนักการเมืองต�่าลง
มาก รวมทั้งความเชื่อมั่น ความไว้เนื้อเชื่อใจต่อรัฐสภาก็ตกต�่าลงเช่นกัน ในทางตรงกันข้าม ได้เกิดขบวนการทาง

สังคมใหม่ ขยายพื้นที่ กลไก หรือช่องทางการมีส่วนร่วมด้านปัจจัยน�าเข้าไปสู่ระบบการเมือง เช่น อายระขัดขืน
ปฏิบัติการแบบซึ่งหน้าท้าทาย ฯลฯ เหล่านี้ล้วนสะท้อนให้เห็นถึงความไม่เชื่อมั่นต่อส่วนน�าเข้าของระบบการเมือง

ปกติ ผู้คนสะท้อนให้เห็นถึงความไม่ภักดีต่อผู้แทน/ตัวแทนที่มาจากการเลือกตั้ง แต่กลับสร้างช่องทางใหม่ ๆ เพื่อ
กดดันข้อเรียกร้องในด้านส่วนน�าเข้า ในส่วนปัจจัยน�าออกหรือผลลัพธ์ผู้คนก็มีความคาดหวังกว้างมากขึ้นด้วย

18 Norris, Pippa, Critical Citizens: Global Support for Democratic Government (UK. : Oxford
University Press, 1999)
19 Dalton and Doh Chull ShinDalton J. Russell and Doh Chull Shin, “Reassessing The Civic
Culture Model”. Prepared for the conference on “Mapping and Tracking Global Value Change“,
Center for the Study of Democracy, University of California, Irvine, March 2011