Page 152 - kpi20440

KPI Congress 20th
152
2018
Thai Democracy on the Move

ให้ความส�าคัญของการวิเคราะห์การเมืองเสมือนสนใจเรือที่ก�าลังแล่นอยู่ในมหาสมุทร (เรือเปรียบเสมือนสถาบัน

การเมืองและกระบวนการทางการเมืองที่มีการออกแบบภายใต้ระบอบการปกครองอย่างใดอย่างหนึ่ง เช่น
ประเทศไทยออกแบบระบอบประชาธิปไตยแบบรัฐสภา ที่มีพรรคการเมือง การเลือกตั้ง ฯลฯ) แต่เรือจะแล่น

ไปในทิศทางใดยังขึ้นอยู่กับกระแสลม และคลื่นในมหาสมุทร การศึกษาการเมืองตามแนวคิดวัฒนธรรมทาง
การเมือง จึงมองว่า ปัญหาประชาธิปไตยไม่สามารถเกิดได้ในประเทศโลกที่สาม แม้จะมี “เรือ” ที่ออกแบบมา

อย่างดีโดยอู่ต่อเรือในตะวันตก แต่การขับเคลื่อนไม่สามารถไปในทิศทางที่ต้องการก็เพราะคลื่นลมของวัฒนธรรม
ทางการเมืองที่ตกค้างมาจากสังคมดั้งเดิมไม่เอื้ออ�านวย

หัวใจส�าคัญของการวิเคราะห์ตามแนวคิดวัฒนธรรมทางการเมืองก็คือ ปัจจัยด้านค่านิยม ความเชื่อ

และความโน้มเอียงต่อโลกชีวิตและระบบการเมืองของผู้คนมีบทบาททั้งอุ้มชูหนุนเสริม เปิดช่องทาง และเป็น
อุปสรรคขัดขวางการด�าเนินงานของระบบการเมืองและการปกครอง เป็นเครื่องบ่งชี้ความเป็นไปได้ของระบบ

การเมือง หรือกล่าวอีกนัย ความเชื่อ โลกทัศน์ และทัศนคติทางการเมืองของประชาชนในสังคมเช่นไร ที่มีผล
สนับสนุนหรือไม่เกื้อกูลต่อระบบการเมืองแบบประชาธิปไตย ปัจจัยดังกล่าวนี้เป็นเหตุที่น�ามาสู่ผลคือ ทิศทาง

ของระบบการเมืองและการปกครองหรือระดับความเป็นประชาธิปไตยของสังคมการเมืองนั้น ๆ

แนวการศึกษาวัฒนธรรมทางการเมืองให้ความส�าคัญต่ออิทธิพลของปัจจัยดังกล่าวต่อการวิเคราะห์
การเมือง โดยมองว่า วัฒนธรรมทางการเมืองเป็นทั้งเหตุปัจจัยเอื้อและเป็นเหตุปัจจัยอันเป็นอุปสรรคขัดขวาง
การด�าเนินไปของระบบการเมืองและการปกครอง และเป็นเครื่องบ่งชี้ความเป็นไปได้ของระบบการเมือง

การปกครอง หนังสือ The Civic Culture ของ Almond and Verba ได้สร้างตัวแบบบริสุทธิ์ของวัฒนธรรม

ทางการเมืองเพื่อเป็นเครื่องมือวัดข้อเท็จจริงทางการเมืองโดยการเชื่อมโยงการวิเคราะห์ระดับจุลภาคในจิตวิทยา
สังคมกับการวิเคราะห์มหภาคในสังคมวิทยา กล่าวคือ ด้านหนึ่งวิเคราะห์ผู้กระท�าการในฐานะปัจเจกบุคคล
ผ่านแบบแผนของทัศนคติ (attitudes) และความโน้มเอียง (orientations) โดยเชื่อมโยงความโน้มเอียงเข้ากับ

ระดับมหภาคคือ วัตถุทางการเมือง (political objects) เช่น ระบบการเมือง หรือบทบาทของระบบการเมือง

(เช่น คณะรัฐมนตรี กระบวนการนิติบัญญัติ ระบบราชการ ฯลฯ) และผู้ท�าหน้าที่เกี่ยวกับบทบาทเหล่านี้ (สส.
นายกรัฐมนตรี รัฐมนตรี ฯลฯ) ส่วนน�าเข้าของระบบ(inputs) และปัจจัยน�าออกหรือผลลัพธ์ของระบบ (outputs)
(เช่น กฎหมาย นโยบายบายสาธารณะ ฯลฯ)

Almond และ Verba ไม่ได้ศึกษาวัฒนธรรมทางการเมืองอย่างโดด ๆ แต่พยายามสร้างตัวแบบเพื่อ
เอกสารประกอบการประชุมกลุ่มย่อยที่ 4
โยงวัฒนธรรมทางการเมืองให้สัมพันธ์กับระบอบการเมืองและการปกครอง โดยเสนอว่า ระบอบประชาธิปไตย

ที่มีเสถียรภาพมีโอกาสเกิดขึ้นและด�ารงอยู่มากที่สุดในสังคมที่มีตัวแบบวัฒนธรรมทางการเมืองแบบมีส่วนร่วม
เป็นหลัก แต่ก็มีแบบไพร่ฟ้าและคับแคบร่วมอยู่ด้วยเพื่อท�าหน้าที่ถ่วงดุลท�าให้เกิดสิ่งที่เรียกว่า “วัฒนธรรมแบบ
8
พลเมือง” (Civic Culture) กล่าวคือ วัฒนธรรมแบบมีส่วนร่วมโน้มน�าให้ประชาชนแสดงออกซึ่งสิทธิเสียง

8 พรศักดิ์ ผ่องแผ้ว และพลศักดิ์ จิรไกรศิริ (บรรณาธิการ), เพิ่งอ้าง. เคยแปลวลีนี้ว่า “วัฒนธรรมพลเมืองดี”
แต่ในระยะหลังนักวิชาการไทยมักใช้ “วัฒนธรรมแบบพลเมือง” เพื่อท�าให้ความหมายมีลักษณะกลางๆ ไม่มีอคติ