Page 150 - kpi20440
P. 150
KPI Congress 20th
150
2018
Thai Democracy on the Move
ก้าวหน้าของสื่อสารมวลชน ฯลฯ ว่าเป็นเงื่อนไขจ�าเป็นเบื้องต้นที่มีผลต่อระดับของความเป็นประชาธิปไตย และ
พบว่า ประเทศที่เป็นประชาธิปไตยมากมักจะมีระดับความมั่งคั่ง การพัฒนาอุตสาหกรรมและจ�านวนพลเมืองใน
เขตเมืองใหญ่หนาแน่น และมีระดับการศึกษาสูงกว่าประเทศที่เป็นประชาธิปไตยน้อย ฯลฯ
ข้อสรุปดังกล่าวนี้ท�าให้ดูเหมือนว่า ประชาธิปไตยจะเกิดขึ้นได้ก็แต่ภายใต้เงื่อนไขทางสังคม
ที่มีการพัฒนาเศรษฐกิจสูงเท่านั้น หรือกล่าวอีกอย่างหนึ่งคือ ประชาธิปไตยไม่สามารถเกิดขึ้นได้ในสังคมที่มี
หมู่คนจน คนที่มีรายได้น้อย คนหาเช้ากินค�่า หรือไม่มีประชาธิปไตยในสังคมชนบท ฯลฯ อิทธิพลของงานศึกษา
ดังกล่าวมีผลต่อการศึกษาสภาพปัญหาสังคมการเมืองไทยมาอย่างยาวนานและยังคงเป็นอยู่จนถึงปัจจุบัน
ดังงานของนักรัฐศาสตร์ที่มีชื่อเสียง
“...ที่จริงแล้วเราไม่ค่อยได้ตระหนักกันด้วยว่า การเป็นพลเมืองนั้นต่างกับราษฎรตรงไหน
ประชาชนไทยส่วนใหญ่ปฏิบัติตนเยี่ยงราษฎร ยิ่งประชาชนคนชั้นล่างโดยเฉพาะที่เป็นเกษตรกร
ยากจน ยิ่งมองตนเองเป็นผู้น้อยคอยรับการอุปถัมภ์จากผู้ใหญ่ พูดอีกนัยหนึ่งคือ พวกเขาคิดและ
ปฏิบัติต่อผู้ใหญ่ทั้งหลายประดุจดังที่ครั้งหนึ่งไพร่คิดต่อหรือปฏิบัติต่อมูลนาย โดยเฉพาะอย่างยิ่ง
บรรดานักการเมืองที่ไปลงสมัครรับเลือกตั้งเป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรในเขตพื้นที่ชนบท
3
ก็เปรียบเสมือนมูลนายสมัยใหม่...” (ขีดเส้นใต้โดยผู้เขียน)
ข้ออ้างและข้อสรุปเช่นนี้จึงมีความส�าคัญต่อการถกเถียงอย่างกว้างขวางต่อไปว่า การสร้างพลัง
พลเมืองจะเกิดขึ้นไม่ได้จริง ๆ หรือในสังคมชนบทหรือในหมู่ประชาชนผู้มีรายได้น้อย คนยากคนจนฯลฯ ที่ไม่ใช่
ชนชั้นกลางในเมือง
นอกจากนี้ ผู้เขียนเห็นว่า ต้นตอหรือที่มาของข้ออ้างและข้อสรุปดังกล่าวยังมาจากแนวคิดที่มีอิทธิพล
อย่างมากต่อการมองปัญหาและสาเหตุของความไม่เป็นประชาธิปไตยของไทยอีกแนวคิดหนึ่งที่ส�าคัญมาก
ก็คือ แนวคิดการศึกษาวัฒนธรรมทางการเมือง โดยมี Grabreil A. Almond และ Sidney Verba นักรัฐศาสตร์
ผู้บุกเบิก ริเริ่มที่มีความชัดเจนมากที่สุดที่เอาแนวความคิดนี้มาเป็นแก่นกลางในการวิเคราะห์ดังกล่าว โดยเสนอ
4
ผ่านงานเขียน The Civic Culture ตีพิมพ์ครั้งแรก ค.ศ.1963
5
เอกสารประกอบการประชุมกลุ่มย่อยที่ 4
3 เอนก เหล่าธรรมทัศน์, การเมืองของพลเมือง : สู่สหัสวรรษใหม่ (กรุงเทพมหานคร : ส�านักพิมพ์คบไฟ, 2543),
หน้า 24.
4 พฤทธิสาณ ชุมพล, ม.ร.ว., “การศึกษาวัฒนธรรมทางการเมืองในสังคมไทยกับการจรรโลงประชาธิปไตย :
ข้อคิดบางประการ”. วารสารสังคมศาสตร์ ปีที่ 28 ฉบับที่ 2, พ.ศ.2535, หน้า15-30. และ พรศักดิ์ ผ่องแผ้วและ
พลศักดิ์ จิรไกรศิริ (บรรณาธิการ), วัฒนธรรมทางการเมืองไทย (กรุงเทพฯ: สมาคมสังคมศาสตร์แห่งประเทศไทย,
2524)
5 Almond, Gabriel and Sidney Verba. The Civic Culture. (Princeton: Princeton University Press.
1963)
