Page 156 - kpi20440

KPI Congress 20th
156
2018
Thai Democracy on the Move

ข้อค้นพบส�าคัญก็คือ ส่วนผสมส�าคัญที่ท�าให้ “ต้นไม้ประชาธิปไตย” เติบโต ไมใช่ความร�่ารวย ระดับ

การศึกษาของผู้คน ฯลฯ แต่ปัจจัยส�าคัญคือ องค์ประกอบด้านกลุ่มทางสังคมที่หลากหลาย ซึ่งก็คือ “ประชาสังคม”
(civil society) นั่นเอง หรือกล่าวได้ว่า เงื่อนไข ปัจจัยส�าคัญที่ส่งผลให้สังคมการเมืองนั้น ๆ มีระดับความเป็น
ประชาธิปไตยสูงก็คือ “ประชาสังคม” กล่าวคือ ในภูมิภาคหรือท้องถิ่นที่มีประชาสังคมเข้มแข็ง การมีกลุ่มหรือ

เครือข่ายทางสังคมทั้งแนวดิ่งและแนวราบที่เชื่อมโยงผูกคนเข้าหากัน พื้นที่ที่มีกลุ่มทางสังคมจ�านวนมากและ

เชื่อมโยงกับพื้นที่ทางการเมือง การพัฒนาประชาธิปไตยก็ประสบความส�าเร็จ ในขณะที่พื้นที่ซึ่งมีกลุ่มทาง
15
สังคมจ�านวนน้อย รัฐบาลท้องถิ่นนั้น ๆ ก็จะประสบกับความล้มเหลว ส่วนงานของ Putnam เรื่อง Bowling
Alone ได้เสนอแนวคิดทางรัฐศาสตร์ที่คล้ายกันของการเป็นประชาธิปไตยของสหรัฐอเมริกา ที่อธิบายว่า

การเป็นประชาธิปไตยของสหรัฐฯ เกิดจากการที่สังคมสหรัฐฯ มีต้นทุนทางสังคม (Social Capital) ที่เอื้อต่อ

การเป็นประชาธิปไตย เขาได้ส�ารวจสิ่งที่เรียกว่า “ต้นทุนทางสังคม” ว่ามีระดับที่ลดลงในแง่การที่สังคมมีระดับ
การเกี่ยวข้องระหว่างผู้คนในสังคม (social engagement) และการเกี่ยวข้องทางการเมืองที่ต�่าลง

Putnam เห็นว่า “พลเมืองเข้มแข็ง” หรือความคึกคัก เอางานเอาการ (active) ของผู้คนในกิจกรรม
ทางสังคมเป็นต้นทุนทางสังคมที่เอื้อให้ประเทศสหรัฐอเมริกามีความเป็นประชาธิปไตย แต่ในปัจจุบันต้นทุนทาง

สังคมนี้ได้ลดระดับลงไป เห็นได้จากการไปใช้สิทธิการเลือกตั้งที่ต�่าลงของคนอเมริกัน การเข้าร่วมกิจกรรมสังคม
ในลักษณะการรวมกลุ่มก็ต�่าลง เขาก็ได้ตั้งค�าถามว่า ท�าไมปรากฏการณ์เชนนี้จึงเกิดขึ้นในสังคมคนอเมริกัน
16
(งานเขียนส�าคัญโดยนักรัฐศาสตร์ที่มีชื่อเสียงอีกท่านหนึ่งที่มีข้อสรุปในทิศทางเดียวกันนี้ก็คืองานของ Theada
17
Skocpol )

กล่าวโดยสรุป ข้อเสนอของ Putnam จึงมีส�าคัญอย่างมากในการวิเคราะห์ปัญหาของกระบวนการ

สร้างและจรรโลงประชาธิปไตย การศึกษาดังกล่าวนี้มีความเปลี่ยนแปลงไปจากงานเดิมของ Almond และ
Verba ที่ให้ความสนใจกระบวนการกล่อมเกลาทางการเมืองในฐานะเหตุ ปัจจัยหรือเงื่อนไขที่มีผลต่อวัฒนธรรม

ทางการเมืองแบบต่าง ๆ ซึ่งสมมติฐานเช่นนี้มักน�ามาสู่ข้อเสนอแนะคือ การมุ่งพัฒนาตัวกระท�าการที่มีบทบาท
หน้าที่ในการอบรมกล่อมเกลาทางการเมือง เช่น บทบาทของโรงเรียนหรือสถาบันการศึกษา สื่อมวลชน ฯลฯ

งานศึกษาของ Putnam ได้มุ่งมาสู่การให้ความส�าคัญกับการสร้างกลไก พื้นที่การจัดการชีวิตสาธารณะของผู้คน
ให้ขยายมากยิ่งขึ้น เช่น การกระจายอ�านาจเพื่อให้ผู้คนสามารถเข้าไปมีส่วนร่วมในกระบวนการบริหารจัดการ

ชีวิตสาธารณะโดยตรงด้วยวิธีการงบประมาณแบบมีส่วนร่วม ฯลฯ สิ่งเหล่านี้ต่างหากที่จะเป็นเงื่อนไขเกื้อหนุน
ความเป็นประชาธิปไตย (ไม่ใช่กระบวนการกล่อมกล่อมทางการเมืองหรือการอบรมประชาธิปไตยให้แก่ผู้คน)
เอกสารประกอบการประชุมกลุ่มย่อยที่ 4

15 สุรางค์รัตน์ จ�าเนียรพล, “บทบรรณาธิการ: ว่าด้วยทุนทางสังคมและประชาสังคม” วารสารวิจัยสังคม
ปีที่ 35 ฉบับที่ 1 (2555). น.1-21.
16 ทิวากร แก้วมณี, “แนวคิดวัฒนธรรมการเมือง: จาก Civic Culture สู่ Bowling Alone, Political Culture:
From Civic Culture to Bowling Alone”, บทความพัฒนาเพิ่มเติมจากบทความเรื่อง “วัฒนธรรมการเมือง
ไทยภาคเหนือ” น�าเสนอบนเวที่สัมมนาวิชาการ “แผ่นดินเดี่ยวกันแต่อยู่คนละโลก” เวที่วิจัยสังคมวิทยา
ภาคเหนือ, วันที่ 28 สิงหาคม 2553, มหาวิทยาลัยเชียงใหม่. (ม.ป.ท.), 2553.
17 Skocpol, Theada, Diminished Democracy: From Membership to Management in American

Civic Life (Norman, OK: University of Oklahoma Press, 2003)