Page 49 - kpi19164

วันที่ 15 มกรำคม พ.ศ. 2442 พระองค์ได้เสด็จเข้ำรับรำชกำรเป็นผู้ช่วยกรมตรวจแลกรมสำรบัญชี
ในกระทรวงพระคลังมหำสมบัติ เมื่อวันที่ 1 เมษำยน พ.ศ. 2444 ได้ทรงย้ำยไปมีต ำแหน่งเป็นปลัด

กรมธนบัตร ซึ่งเป็นเวลำที่กระทรวงพระคลังเริ่มจะจัดพิมพ์ธนบัตรออกใช้แทนเงินกษำปณ์เป็นครั้ง

แรก พระองค์เจ้ำรัชนีแจ่มจรัสจึงได้รับมอบให้จัดตั้งระเบียบรำชกำรในกรมใหม่นั้นขึ้น ได้ทรงเป็นแม่
กองปรึกษำกันในกำรคิดแบบลวดลำยและสีของธนบัตรแต่ละชนิด ทรงมีส่วนในกำรตรำ

พระรำชบัญญัติเงินตรำสมัยนั้นกำรวำงกฎเสนำบดีในกำรควบคุมธนบัตรและทรงวำงหลักบัญชี เป็น

ต้น ธนบัตรที่จัดพิมพ์ขึ้นครั้งนั้นมีอัตรำใบละ 1,000 บำท 100 บำท 20 บำท 10 บำท 5 บำท ส่วน
อัตรำ 1 บำท ยังคงใช้เหรียญตรำกษำปณ์อยู่อย่ำงเดิมและได้น ำธนบัตรออกจ ำหน่ำยเป็นปฐมฤกษ์

เมื่อวันเปิดกรมธนบัตร ต่อจำกนั้นอีก 5 เดือน คือในวันที่ 1 เมษำยน พ.ศ. 2446 พระองค์เจ้ำรัชนี

แจ่มจรัส ก็ทรงเลื่อนต ำแหน่งขึ้นเป็นผู้แทนเจ้ำกรมธนบัตร และได้ทรงย้ำยไปทรงเป็นเจ้ำกรมกองที่
ปรึกษำอีกครั้งหนึ่ง เมื่อวันที่ 1 กันยำยน พ.ศ. 2446 เสด็จอยู่ในต ำแหน่ง นั้นได้ 14 เดือน ในวันที่ 1

ธันวำคม พ.ศ. 2447 ทรงย้ำยไปรับรำชกำรในต ำแหน่งอธิบดีกรมกษำปณ์สิทธิกำร รำชกำรในกรม

กษำปณ์สมัยนั้น มีควำมมุ่งหมำยอันส ำคัญ คือ กำรจัดงำนและกำรควบคุมกำรท ำเหรียญตรำกษำปณ์
ให้มีปริมำณมำกพอและให้มีคุณสมบัติดีพอแก่ควำมต้องกำรของรำชกำร เมื่อพระองค์เจ้ำรัชนีแจ่มจรัส

ผู้เสด็จเข้ำไปรับงำนนี้ ทรงเป็นพระธุระแก้ไขปัญหำต่ำงๆ ท ำให้กำรด ำเนินงำนส ำเร็จเรียบร้อยตำม

ควำมมุ่งหมำย และงำนทั้งสิ้นที่ทรงจัดขึ้นใหม่ในกรมกษำปณ์ครั้งนั้น เป็นที่ต้องพระประสงค์ของ
เสนำบดีเป็นอันมำก แต่พระองค์เจ้ำรัชนีแจ่มจรัสทรงปฏิบัติรำชกำรแผนกนั้นอยู่ 3 ปีเศษ ก็มีพระ

บรมรำชโองกำรโปรดเกล้ำฯ ให้ย้ำยพระองค์เจ้ำรัชนีแจ่มจรัสมำเป็นอธิบดีกรมตรวจแลกรมสำรบัญชี

เมื่อวันที่ 1 เมษำยน พ.ศ. 2451 และทรงด ำรงต ำแหน่งอธิบดีกรมตรวจแลกรมสำรบัญชีซึ่งเป็นกรม
ใหญ่และส ำคัญกรมหนึ่งในกระทรวงพระคลังมหำสมบัติ อยู่จนสิ้นรัชกำลที่ 5 และทรงด ำรงต ำแหน่ง

เดิมนั้นต่อไปอีก 5 ปี ในรัชกำลที่ 6 (ภำยหลังกรมตรวจแลกรมสำรบัญชีเปลี่ยนชื่อเป็น

กรมบัญชีกลำง) รวมเวลำที่พระองค์เจ้ำรัชนีแจ่มจรัสทรงรับรำชกำรในรัชกำลที่ 5 เป็นเวลำ 17 ปี
จนมีพระชันษำได้ 33 ปี ใน พ.ศ. 2454 พระบำทสมเด็จพระมงกุฎเกล้ำเจ้ำอยู่หัวทรงพระกรุณำโปรด

เกล้ำฯ ตั้งให้พระองค์เจ้ำรัชนีแจ่มจรัสเป็น “องคมนตรี”

ในวันที่ 1 กันยำยน พ.ศ. 2458 ได้ทรงพระกรุณำโปรดเกล้ำฯ ให้ยกกรมสถิติพยำกรณ์ขึ้น
เป็นกรมบัญชำกำรชั้นมีอธิบดีเป็นหัวหน้ำ อยู่ในสังกัดกระทรวงพระคลังมหำสมบัติ มีชื่อว่ำ "กรม

15
พำณิชย์และสถิติพยำกรณ์” ทรงพระกรุณำโปรดเกล้ำฯ ให้พระรำชวรวงศ์เธอ กรมหมื่นพิทยำลงกรณ์

15 เมื่อวันที่ 10 มีนำคม พ.ศ. 2457 ได้จัดงำนสถิติพยำกรณ์ขึ้นมีกรมชั้นเจ้ำกรมมีนำมว่ำ “กรมสถิติพยำกรณ์” ท ำหน้ำที่ รวบรวมและ
แสดงสถิติทั่วไปของประเทศ และต่อมำได้ยกฐำนกรมสถิติพยำกรณ์ขึ้นเป็นกรมชั้นอธิบดีมีนำมว่ำ “กรมพำณิชย์และสถิติพยำกรณ์”
เมื่อวันที่ 1 กันยำยน 2459 และได้ทรงพระกรุณำโปรดเกล้ำฯ ให้พระรำชวรวงศ์เธอ กรมหมื่นพิทยำลงกรณ อธิบดีกรมตรวจและสำร

40