Page 325 - kpi17968
P. 325
314
กระแสความเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจและสังคมซึ่งเกิดขึ้นตลอดเวลา คนใน
สังคมนั้นจึงอาจมีค่านิยมในทางการเมืองเปลี่ยนไป เช่นคิดว่าสถาบันนั้นควร
สัมพันธ์เชิงอำนาจกับสถาบันโน้นอีกอย่างหนึ่งต่างหาก และที่เคยสัมพันธ์กันมา
58
แบบนี้นั้น ไม่ชอบธรรมเสียแล้ว” ดังนั้น ปัจจัยสำคัญในการทำความเข้าใจ
ปรากฏการณ์ทางการเมืองในทุกสังคมและรวมทั้งสังคมไทย คือ “วัฒนธรรม
ทางการเมือง” เพราะ “วัฒนธรรมทางการเมืองนี่แหละที่เป็นข้อกำหนดสูงสุด
จริงๆ ในเรื่องสัมพันธภาพทางอำนาจ หรือพูดอีกอย่างหนึ่งก็คือ วัฒนธรรม
59
ทางการเมืองคือรัฐธรรมนูญที่แท้จริงของรัฐ” และต่อให้มีการล้มและ
ร่างรัฐธรรมนูญสักกี่ฉบับ ก็ไม่สำคัญ เพราะปัจจัยที่กำหนดความสัมพันธ์เชิง
อำนาจในสังคมไทยคือ “วัฒนธรรมทางการเมือง” ที่อยู่เหนือรัฐธรรมนูญฉบับ
ลายลักษณ์อักษร และที่สำคัญยิ่งคือ
“รัฐธรรมนูญฉบับนี้ฉีกไม่ออก ไม่ว่าจะใช้รถหุ้มเกราะสักกี่คันก็ไม่
สามารถฉีกรัฐธรรมนูญฉบับนี้ได้ และกฎหมายอื่น กฎกระทรวง หรือ
ระเบียบอะไรก็ไม่อาจล่วงละเมิดข้อกำหนดที่มีในวัฒนธรรมทางการเมือง
หรือรัฐธรรมนูญฉบับแท้จริงนี้ได้ ฉะนั้นจึงจะขอเรียกรัฐธรรมนูญฉบับ
แท้จริงนี้ว่า รัฐธรรมนูญฉบับวัฒนธรรม รัฐธรรมนูญฉบับวัฒนธรรมนี้
‘ร่าง’ ไม่ได้ แต่ต้องใช้ประสบการณ์อันยาวนานเป็นศตวรรษของสังคม
ก่อให้เกิดขึ้น ฉะนั้น นักปราชญ์ที่เป็นข้ารับใช้ของทหารจึงไม่เกี่ยว และ
รัฐธรรมนูญฉบับวัฒนธรรมของทุกสังคมจึงเป็นฉบับที่ไม่เป็นลายลักษณ์
อักษรทั้งสิ้น”
60
ด้วยเหตุนี้เอง การศึกษาทำความเข้าใจในวัฒนธรรมทางการเมืองในสังคม
นั้นๆ เท่านั้นที่จะช่วยให้เราเข้าใจปรากฏการณ์และวิกฤตการณ์การเมืองของสังคม
นั้น
58 เพิ่งอ้าง, หน้าเดียวกัน.
59 เพิ่งอ้าง, หน้าเดียวกัน.
60 เพิ่งอ้าง, หน้า 127.
การประชุมกลุมยอยที่ 2
