Page 255 - kpi17968

244

ความเป็นธรรมพื้นฐานของสังคม กฎหมายกลายเป็นเรื่องของ trick หรือกลเม็ด

ขึ้นอยู่กับความสามารถทางอักษรศาสตร์ของคนอ่านว่าจะพลิกผันให้เข้าทางได้
28
อย่างไร”

ปัญหาสำคัญอีกประการหนึ่งของวัฒนธรรมทางกฎหมายที่เป็นอุปสรรคต่อ
การใช้หลักนิติธรรมก็คือปัญหา “ความศักดิ์สิทธิ์ของกฎหมาย” กล่าวคือ การใช้
หลักนิติธรรมจะเกิดขึ้นได้ก็ต่อเมื่อสามารถทำให้กฎหมายมีความศักดิ์สิทธิ์อย่าง

แท้จริงโดยทุกคนเคารพกฎหมาย ซึ่งผลการวิจัยที่สหรัฐอเมริกาพบว่า ปรกติแล้ว
คนทั่วไปรวมทั้งผู้มีอำนาจจะเคารพกฎหมายก็ต่อเมื่อกฎหมายนั้นสอดคล้องกับ

ศีลธรรมและระบบคุณค่าที่เขายึดถือและเป็นกฎหมายที่ชอบธรรมด้วย นอกจากนี้
การเคารพกฎหมายยังขึ้นอยู่กับความเสี่ยงที่จะต้องรับโทษ ถ้าหากมีความเสี่ยง
29
มากคนก็จะเคารพกฎหมายมากขึ้น หากนำผลการวิจัยดังกล่าวนี้มาพิจารณา
สังคมไทยก็จะพบว่า ในสังคมไทยปัจจุบันทั้งศีลธรรมและระบบคุณค่าเปลี่ยนแปลง

ไปมาก โดยเฉพาะอย่างยิ่งการที่เงินและอำนาจกลายเป็นสิ่งที่จำเป็นอย่างยิ่ง
สำหรับการดำเนินชีวิตในวัฒนธรรมบริโภคนิยมและการลงทุนในระบบเศรษฐกิจ
แบบทุนนิยม รวมทั้งการเลื่อนสถานภาพทางสังคมและการสร้างอัตลักษณ์ตาม

ระบบคุณค่าใหม่ เช่น การเป็นคนที่ได้รับการยอมรับว่ามีความรู้ความสามารถสูง
และประสบความสำเร็จในชีวิต การเป็นคนทันสมัย หรือมีรสนิยมดี ทำให้การ
ละเมิดกฎหมายเพื่อเงินและอำนาจเกิดขึ้นทั่วไป ในขณะที่คนมีอำนาจก็มีความ

เสี่ยงในการรับโทษทัณฑ์จากการทำผิดกฎหมายไม่มากนัก ดังนั้น จึงเป็นไปได้
ยากที่ผู้มีอำนาจจะยึดหลักกฎหมายอย่างเคร่งครัด ส่งผลให้ “ความไม่ศักดิ์สิทธิ์
ของกฎหมาย” ในการบังคับใช้กับทุกคนอย่างเสมอภาคกันกลายเป็นอุปสรรคที่

สำคัญมากประการหนึ่งของการใช้หลักนิติธรรมในสังคมไทย

ความลักลั่นของวัฒนธรรมทางกฎหมาย ที่มีการใช้กฎหมายอย่างไม่

สอดคล้องกับหลักนิติธรรมดังตัวอย่างที่กล่าวข้างต้นนี้นับเป็นปัจจัยสำคัญประการ
หนึ่งที่ทำให้ความขัดแย้งในสังคมไทยขยายตัวขึ้นมาก โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อคน

28 นิธิ เอียวศรีวงศ์, “วัฒนธรรมการอ่านกฎหมาย” ใน มุกหอม วงษ์เทศ (บรรณาธิการ),
อ่านวัฒนธรรมการเมืองไทย, กรุงเทพฯ: มติชน, 2547, หน้า 199.
29 เรื่องเดียวกัน.

การประชุมกลุมยอยที่ 2