Page 253 - kpi17968
P. 253
242
ั นธรรม า การ ม ไ ย ป น ป รร ต การ ช หลักนิติธรรม
แม้ว่าในปัจจุบันวัฒนธรรมทางการเมืองไทยจะเปลี่ยนแปลงไปจากเดิมมาก
แล้ว แต่การที่คนไทยแต่ละกลุ่มแต่ละฝ่ายยังคงมีวัฒนธรรมทางการเมืองที่ขัดกับ
หลักนิติธรรมอยู่ไม่น้อยดังได้กล่าวมาแล้ว จึงเห็นควรวิเคราะห์วัฒนธรรมทาง
การเมืองไทยที่เป็นอุปสรรคต่อการใช้หลักนิติธรรมโดยสังเขป เพื่อเป็นแนวทางใน
การแก้ไขปัญหาและการพัฒนาวัฒนธรรมทางการเมืองของไทยให้เอื้อต่อการใช้
หลักนิติธรรมในอนาคต
1. ปัญหาวัฒนธรรมทางกฎหมายและกระบวนการยุติธรรมของไทย
วัฒนธรรมทางกฎหมายและกระบวนการยุติธรรมของไทยมีปัญหาหลาย
ประการที่เป็นส่วนหนึ่งของปัญหาวัฒนธรรมการเมืองที่ไม่เอื้อต่อการยึดมั่นในหลัก
นิติธรรม ปัญหาเหล่านี้เป็นมรดกที่ตกทอดมาจากอดีตและยังไม่ได้รับการปรับ
เปลี่ยนเท่าที่ควร
ในปัจจุบันกระบวนการยุติธรรมของไทยยังมีปัญหาในการบังคับใช้กฎหมาย
ที่สำคัญก็คือการที่รัฐธรรมนูญซึ่งมีสถานะเป็นกฎหมายสูงสุดนั้นยังไม่มีผลบังคับ
ใช้อย่างแท้จริง เป็นต้นว่าในช่วง 2 ทศวรรษที่ผ่านมารัฐธรรมนูญได้รับการ
ปรับเปลี่ยนเนื้อหาให้สอดคล้องกับบริบททางสังคมรวมทั้งกระแสภูมิปัญญาและ
วัฒนธรรมใหม่ๆ ในหลายเรื่องด้วยกัน แต่ในทางปฏิบัติแล้วกลับปรากฏว่ากฎหมาย
ที่มีสถานะเป็นรอง เช่น พระราชบัญญัติ มีผลบังคับใช้จริงเหนือรัฐธรรมนูญ
กรณีที่เห็นได้ชัดก็คือ การใช้สิทธิตามรัฐธรรมนูญภายใต้หลักการ
“สิทธิชุมชน” ในการปกป้องทรัพยากรและสิ่งแวดล้อมของชุมชนในเขตเมือง
อุตสาหกรรม (หรือที่เรียกว่าภาคประชาสังคมด้านสิ่งแวดล้อม) ปรากฏว่าการ
ปฏิบัติการของประชาชนโดยอ้างสิทธิตามรัฐธรรมนูญไม่สามารถทำได้เนื่องจากมี
การใช้กฎหมายระดับพระราชบัญญัติคือ พ.ร.บ.ส่งเสริมและรักษาคุณภาพ
สิ่งแวดล้อม พ.ศ.2535 ที่ทำให้แกนนำการคัดค้านการทำลายสิ่งแวดล้อมต้องถูก
จับกุมโดยกฎหมายที่มีบทลงโทษทางอาญา ส่งผลให้ขบวนการอนุรักษ์ฯ ขาด
แนวร่วมและอ่อนแรงลงในที่สุด
การประชุมกลุมยอยที่ 2
