Page 579 - kpi17073
P. 579
578 การประชุมวิชาการ
สถาบันพระปกเกล้า ครั้งที่ 16
เป็นเอกภาพความเป็นหนึ่งเดียวของรัฐเลย เพราะเราเสนอว่า การปกครองท้องถิ่นเป็นส่วนหนึ่ง
ของรัฐ เพียงแต่ว่าโดยหลักทั่วไปในการจัดสัมพันธภาพของการบริหารราชการแผ่นดิน โดยทั่วไป
เราจะพบว่า รัฐทั่วโลกไม่มีรัฐใดที่รวมศูนย์อำนาจสมบูรณ์ในการบริหารประเทศโดยสมบูรณ์จริงๆ
แล้วการกระจายอำนาจกับการรวมศูนย์อำนาจไม่ใช่ขั้วตรงข้าม แต่เป็นหลักปกติเพื่อใช้ในการ
จัดโครงสร้างการบริหารประเทศซึ่งจะต้องทำทั้งสองหลักพร้อมๆ กัน บางส่วนต้องรวมศูนย์
บางส่วนต้องกระจาย แต่อะไรควรรวม อะไรควรกระจายอันนี้มีความหลากหลายในแต่ละประเทศ
ว่า เราจะรวมเรื่องใดเพื่อประโยชน์อะไร บางส่วนเราต้องกระจายในด้านไหนเพื่อเป้าประสงค์อะไร
เพราะฉะนั้นเวลาที่เราพูดถึงการกระจายอำนาจเป็นเรื่องของการจัดสรรแบ่งปันอำนาจภายในรัฐว่า
รัฐควรจัดสรรอำนาจเรื่องนั้นเรื่องนี้ ใครทำ และทำแบบรวมศูนย์หรือแบบกระจาย นี่เป็นเรื่อง
ปกติธรรมดามาก เวลาที่เราดูเรื่องการกระจายอำนาจ เราก็จะดูขั้วตรงกันข้ามเป็นศัตรูกับ
คนซึ่งอยากรวมศูนย์ ส่วนคนรวมศูนย์ก็จะมองคนฝ่ายกระจายอำนาจเป็นศัตรู เมื่อไรก็ตาม
เมื่อเราพูดถึงข้อเสียของการรวมศูนย์เราก็จะบอกว่ารวมศูนย์มันแย่อย่างนั้นอย่างนี้ เพราะฉะนั้น
เราต้องทำลายโครงสร้างรวมศูนย์ แต่เมื่อเราพูดถึงท้องถิ่น ท้องถิ่นมีปัญหา มีการทุจริต มีความ
รุนแรง เราก็จะต้องว่าการกระจายอำนาจแย่ เพราะฉะนั้น ต้องเลิกการกระจายอำนาจ จริงๆ
ไม่ใช่ขั้วตรงข้ามแต่ต้องอยู่คู่กัน ปัญหาอยู่ที่เราขจัดความสมดุลของสัมพันธภาพระหว่างสอง
แนวคิดในทางปฏิบัติคือทางบริหารราชการแผ่นดินอย่างไรให้เหมาะสม จึงอยากตั้งประเด็นชวน
คิดล่วงหน้าว่า ประเทศเราล้มเหลวทั้งการรวมศูนย์และกระจาย หมายความว่าโครงสร้างซึ่งคนจะ
รวมศูนย์เรามีปัญหามาก ส่วนโครงสร้างที่กระจายเราก็ยังมีปัญหาต้องแก้อยู่ คือ มีปัญหาทั้งคู่
เพราะฉะนั้นเรื่องการปฏิรูปประเทศจึงอยากให้มองภาพใหญ่ เป็นการบริหารราชการแผ่นดิน
ผมเชื่อว่าผู้ที่เป็นข้าราชการจะทราบดีว่า เรามีปัญหาอะไรในราชการส่วนกลาง ส่วนท้องถิ่นก็มี
ปัญหาหลายเรื่องที่ต้องแก้กันไป แต่ทั้งสองส่วนไม่ใช่ศัตรูกัน คำถามคือว่า แล้วเราจะกระจาย
อย่างไร กระจายแค่ไหน กระจายในเรื่องอะไร เราจะรวมศูนย์ในเรื่องอะไร อันนี้ขึ้นอยู่กับสังคม
ในแต่ละประเทศว่าจะให้คุณค่าในเรื่องอะไร เช่น จะเน้นความเป็นเอกภาพในนามรัฐนิยม
หรือความเป็นพหุนิยมในสังคม เราจะเน้นเรื่องความเป็นแบบแผน และมาตรฐาน หมายความว่า
เราอยากให้ประเทศเน้นความเป็นแบบแผน เช่น ในเรื่องสาธารณสุขที่เน้นความเป็นมาตรฐาน
ในเรื่องเดียวกัน หรือว่าจะมุ่งเน้นความจำเพาะเจาะจงเฉพาะถิ่นที่มีความต้องการ มีปัญหาต่างกัน
หรือจะเน้นเรื่องประสิทธิภาพกับการมีส่วนร่วม การรวมศูนย์ก็ดี หากเรารวมศูนย์อย่างเป็นระบบ
ระเบียบก็จะทำให้การใช้ทรัพยากรใช้อย่างมีประสิทธิภาพมากกว่า แต่ถ้าเรากระจายอำนาจออกไป
หลายหน่วย ซึ่งจะมีข้อดีของการมีส่วนร่วมแต่อาจจะกระทบเรื่องความมีประสิทธิภาพ
หรือในเรื่องการบริหารจัดการเอง เราจะเน้นแนวคิดเรื่องการจัดการนิยมที่เน้นเรื่องประสิทธิภาพ
ประสิทธิผล ผลสัมฤทธิ์ของงาน หรือเราจะเน้นการมีส่วนร่วมตามหลักคุณค่าในแบบ
ประชาธิปไตยที่เน้นความโปร่งใสในการมีส่วนร่วม คู่ขัดแย้งเหล่านี้จะช่วยให้เราใคร่ครวญกันต่อว่า
หากเราจะออกแบบโครงสร้างการบริหารราชการแผ่นดินโดยรวม ส่วนใดเราต้องเน้นความเป็น
การประชุมกลุ่มย่อยที่ 6 ทำเองแล้วดีกว่า ส่วนใดถ้าให้ท้องถิ่นประชาชนเข้ามามีส่วนร่วมน่าจะทำได้ดีกว่า เราต้องแยกคุย
แบบแผนมาตรฐาน ส่วนงานใดที่เราต้องให้ท้องถิ่นตัดสินใจได้เอง ส่วนใดที่เราคิดว่าให้ส่วนกลาง
เป็นเรื่องๆ อย่าเหมารวมทั้งระบบ บางเรื่องส่วนกลางทำดีกว่าแน่นอน บางเรื่องการเก็บขยะ
จัดสวัสดิการ รดน้ำต้นไม้ ผมไม่คิดว่าส่วนกลางจะทำได้ดีกว่าท้องถิ่น คือมันต้องแยกกันมอง
