Page 583 - kpi17073
P. 583
582 การประชุมวิชาการ
สถาบันพระปกเกล้า ครั้งที่ 16
ส่วนกลางมีปัญหาในเชิงโครงสร้างการประสานงาน เพราะฉะนั้น คำถามที่อยากจะชวนกันคิด คือ
การที่เราไม่ยอมปรับโครงสร้างรวมศูนย์ที่ส่วนกลางนั้น เพราะอะไร ถ้าเรายังคงโครงสร้างการ
รวมศูนย์อำนาจ รวมไปเพื่ออะไร ซึ่งผมมองว่าโครงสร้างที่เป็นอยู่ไม่ใช่การจัดโครงสร้าง
เพื่อเป้าประสงค์รวมศูนย์อำนาจ (Centralization) ซึ่งเป็นการรวมศูนย์อำนาจเพื่อรวมการตัดสินใจ
และการดำเนินการ แต่เอาเข้าจริงผมไม่แน่ใจว่า ครม.นั้นสามารถตัดสินใจดำเนินการได้ทุกเรื่อง
จริงหรือไม่ มองอีกแบบโครงสร้างที่เป็นปัญหาของเราไม่ใช้การรวมศูนย์อำนาจ (Centralization)
แต่เป็นเรื่อง การทำให้ทุกส่วนกลายเป็นราชการเหมือนกันหมด (Bureaucratization) นี่ต่างหากที่
เป็นปัญหา ในทัศนะผม คือ รวมศูนย์นั้นยังไม่เป็นปัญหาและเราก็ยังรวมศูนย์ไม่พอด้วยซ้ำไป
อย่างเช่นเรื่องที่เราไม่เคยทำได้แต่ในต่างประเทศเป็นเรื่องที่เขาต้องทำกันคือ “การรวมศูนย์ในเชิง
ยุทธศาสตร์” ประเทศไทยยังขับเคลื่อนยุทธศาสตร์อะไรไม่ได้เลย แล้วในระดับชาติ ระดับพื้นที่เรา
จะเรียกว่ารวมศูนย์ได้อย่างไร ซึ่งหากเรายังอ้างอยู่ว่าการกระจายอำนาจสู่ท้องถิ่นยังมีปัญหา จึงยัง
ไม่ควรทำไปผมคิดว่า เราต้องกลับมาทบทวนใหม่ ถ้าเราจะรวมศูนย์เราจะรวมไปเพื่ออะไร อาจจะ
มีประเด็นอยู่ 4 ประเด็นที่ใช้วางหลักว่าเราจำเป็นต้องรวมศูนย์ ประเด็นที่หนึ่ง เราจำเป็นต้องมี
ความเป็นเอกภาพภายในรัฐ ประเด็นที่สอง เพื่อสร้างความเป็นมาตรฐานในการจัดบริการ
สาธารณะและระบบกฎเกณฑ์บางอย่าง เช่น ในระบบเศรษฐกิจ อันนี้กระจายอำนาจไม่ได้ต้องให้
คนเดียวทำ ไม่อย่างนั้นจังหวัดปทุมธานีใช้เงินตราสกุลหนึ่ง จังหวัดนนทบุรีใช้เงินอีกสกุลหนึ่งมันก็
จะวุ่นวาย คือ ต้องมีคนเดียวทำ มาตรการการศึกษา มาตรฐานการสาธารณสุขต้องมีคนเดียวทำ
และส่วนกลางควรจะเป็นผู้ทำ ถัดมาประเด็นที่สาม สิ่งสำคัญในยุคศตวรรษที่ 21 สิ่งที่หลาย
ประเทศกำลังทำคือ การรวมศูนย์ในเชิงยุทธศาสตร์เพื่อการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม อันนี้
ต้องทำ คำถามคือ เราทำหรือยัง เราทำได้หรือไม่ อันสุดท้ายอาจจะเกี่ยวพันกับเรื่องอาจารย์ดิเรก
ก็คือ เรื่องการสร้างความเป็นธรรมในสังคมเพื่อลดปัญหาความลักลั่น ความไม่เท่าเทียมกัน
ในสังคม เราจะให้ท้องถิ่นทำเรื่องนี้ไม่ได้ ส่วนกลางต้องทำ เพราะส่วนกลางดูภาพรวม ที่ผ่านมา
เมื่อเราพูดเรื่องการกระจายอำนาจ สิ่งที่ส่วนกลางมักใช้อ้างในการตอบ คือ เรื่องความเป็น
เอกภาพซึ่งมีปัญหามานาน เมื่อสิบกว่าปีก่อน เมื่อเราพูดเรื่องการกระจายอำนาจ ฝ่ายที่ไม่เห็น
ด้วยมักบอกว่าการกระจายอำนาจนั้นอันตราย หากเรากระจายอำนาจมากไป จะไปกระทบกับ
ความเป็นรัฐเดี่ยวอันเป็นหนึ่งเดี่ยวแบ่งแยกไม่ได้อาจจะทำให้เกิดการแบ่งแยกดินแดน แต่หากเรา
ไปดูเรื่องการกระจายอำนาจในนานาประเทศ ที่ผ่านมาเราพบหลักฐานชัดเจน การกระจายอำนาจ
ไม่เคยเป็นต้นเหตุของการสร้างความแตกแยกหรือการแบ่งแยกดินแดน แต่การกระจายอำนาจ
กลับเป็นเครื่องมือในการลดความแตกแยก และที่สำคัญทำให้กระบวนการแบ่งแยกดินแดนนั้น
ไม่เกิดความรุนแรง พูดง่ายๆ การกระจายอำนาจกลายเป็นเครื่องมือในการสร้างความเป็น
เอกภาพและลดปัญหาความแตกต่างความแตกแยกภายในรัฐต่างหาก จะดูได้ที่ประเทศ
อินโดนีเซีย ประเทศฟิลิปปินส์ที่การกระจายอำนาจกลายเป็นเครื่องมือในการแก้ปัญหาเรื่องนี้
หรืออย่างกรณีการทำ Referendum เพื่อแยกสก๊อตแลนด์ จะเห็นได้ว่า ขบวนการแบ่งแยกดิน
การประชุมกลุ่มย่อยที่ 6 สหราชอาณาจักรต่อไปไม่เคยมีความรุนแรง เพราะใช้กระบวนการอย่างปกติใช้การกระจายอำนาจ
แดนเริ่มอย่างเป็นทางการ ใน 1920 มาเริ่มการทำ Referendum ซึ่งในท้ายที่สุด เขาก็ยังอยู่ใน
ความรุนแรงจึงไม่เกิดขึ้นจึงอยากให้นำมาใช้กับภาคใต้ เพราะฉะนั้นโดยสรุป อยากจะชวนให้
ทุกท่านคิดและฝากประเด็นทิ้งไว้ คือ การรวมศูนย์อำนาจและการกระจายอำนาจไม่ได้อยู่ขั้ว
