Page 582 - kpi17073
P. 582
การประชุมวิชาการ
สถาบันพระปกเกล้า ครั้งที่ 16 581
(Fragmented centralism) คือ เรารวมศูนย์ก็จริง แต่เราไม่มีเอกภาพเลย มีป่าอยู่ผืนหนึ่งคนดูแล
ต้นไม้คนหนึ่ง คนดูแลดินก็คนหนึ่ง คนดูแลสัตว์ป่าก็คนหนึ่ง คนดูแลแร่ธาตุใต้ดินก็อีกคนหนึ่ง
อะไรแบบนี้ เพราะฉะนั้น หากเราจะทำงานร่วมกันดูแลป่าทั้งผืนเราทำกันไม่ได้เลย หรือว่าเรื่อง
โรงงาน คนอนุมัติให้สร้างก็คนหนึ่ง คนดูแลสิ่งแวดล้อมก็คนหนึ่งและคนที่ส่งเสริมการลงทุนก็อีก
คนหนึ่ง อย่างนี้เป็นต้น เราก็มีปัญหาแบบนี้และเราก็พูดกันมานาน และคนที่พูดมาก คือ ราชการ
เองที่สะท้อนปัญหาเหล่านี้ คำถามคือทำไมไม่แก้สักที อยู่ที่อะไร ผมคิดว่าเรื่องใหญ่คือว่า เรามี
ลักษณะพิเศษบางอย่างในระบบราชการ ในเชิงโครงสร้างและสถานะทางสถาบัน เรามีความแข็ง
ตัวมากที่ทำให้กระบวนการปรับเปลี่ยนโครงสร้างของรัฐทำได้ลำบาก ในเรื่องข้อจำกัดคือสภาพ
ความเป็นนิติบุคคลของกรมส่วนกลาง หากศึกษาในหลักการบริหารระบบราชการทั่วไปของหลาย
ประเทศสิ่งที่เรียกว่า Central Department จะไม่มีสถานะเป็นนิติบุคคล เพราะถือว่าอยู่ภายใต้
ครม. เป็นกลไกโดยตรงของรัฐ รัฐเป็นนิติบุคคลแล้ว เพราะฉะนั้น กลไกการบริหารราชการ
ส่วนกลางโดยตรงไม่จำเป็นต้องเป็นนิติบุคคล แต่ถ้าเป็นองค์กรที่ทำบริการ เช่น รัฐวิสาหกิจ
องค์การมหาชนท้องถิ่น อันนี้จำเป็น เพราะต้องทำนิติกรรมสัญญาจัดซื้อจัดจ้างเพื่อทำบริการ
สาธารณะ แค่กลไกราชการส่วนกลางไม่จำเป็น ต้องเป็นของเรา เมื่อกรมเป็นนิติบุคคลก็เป็น
ปัญหาในการปรับในเชิงโครงสร้าง ให้นึกถึงภาพว่า เราเอาแผนก 2 แผนกที่อยู่ภายใต้บริษัท
เดียวกัน ปัญหาคือ การที่เรามี 146 กรม มันจะแยกกัน 140 กว่าบริษัท พอ ครม. เข้ามาจะ
ปรับเนื้องานใหม่ เอากรมนั้นไปยุบรวมกับกรมนั้นกรมนี้ เราทำไม่ได้เพราะติดขัดตลอด อีกส่วน
หนึ่งที่เป็นฐานที่เป็นอุปสรรคสำคัญคือ ระบบการจ้างงานภาครัฐที่เราเรียกกันว่า “ระบบราชการ
พลเรือน” ในทั่วไประบบราชการพลเรือนมีหลายระบบแต่ระบบที่เป็นฐานหลักคือ ระบบ “Civil
Service System” ที่เราเน้นแบบระบบคุณธรรมจ้างงานระยะยาวและมีการให้คะแนน (Grading)
กันเป็นลำดับขั้น ที่เป็นปัญหาก็เพราะว่าสัดส่วนการจ้างงานในส่วนนี้ยังเป็นสัดส่วนที่ใหญ่ที่สุด
ในการบริหารส่วนกลาง เป็นอุปสรรคต่อการปรับตัวอย่างไร ตอนนี้เราพูดกันเรื่องถ่ายโอนไปสู่
ท้องถิ่นซึ่งต้องไปทั้งเงินทั้งคน เพราะภายใต้ระบบการจ้างงานนี้คนจึงไม่ไป เพราะถ้าไปท้องถิ่น
เกรดท่านจะลง ณ ปัจจุบันการเติบโตในวิชาชีพนั้นขึ้นไต่ตามลำดับชั้น ไม่ได้ขึ้นตามงานที่ทำ
ความเชี่ยวชาญ คุณภาพของงาน ซึ่งควรจะสัมพันธ์ตามค่าจ้าง เพราะฉะนั้น การจะเกลี่ยคนไป
อยู่หน่วยเล็กคนจึงไม่ยอม จึงทำให้สภาพแบบนี้มีปัญหามาก ภายใต้ระบบนี้เองเชื่อว่าไม่ใช่แค่
ท้องถิ่น แค่กรมส่วนกลางระบบการสร้างงานกำลังสร้างปัญหาในระยะยาว เชื่อว่าอีก 10-15 ปีข้าง
หน้ากรมส่วนกลางจะมีปัญหา เพราะข้าราชการจำนวนมากจะเกษียณอายุ เด็กรุ่นใหม่ขึ้นมา
ไม่ทันเพราะไม่มีการจ้างคนใหม่ เพื่อเอาฐานงบประมาณไปเกลี่ยให้ฐานกลางและฐานบน ภายใต้
โครงสร้างที่มีปัญหาแบบนี้ การที่เรายังคงเน้นที่กรมส่วนกลาง แต่กรมส่วนกลางมีปัญหา
การประสานงานส่วนกลางมีปัญหาภายในมากมาย ไม่นับรวมภูมิภาคในส่วนตัวไม่เห็นด้วยกับ
หลายท่านที่มองส่วนภูมิภาคเป็นศัตรูของท้องถิ่น ภูมิภาคกับท้องถิ่นจะเป็นศัตรูกันอย่างไร คนที่
สร้างปัญหาให้กับการบริหารส่วนท้องถิ่นมากที่สุด คือ กรมส่วนกลางไม่ใช่ภูมิภาค คือการที่กรม
ส่วนกลางขยายงานออกไปตั้งที่เรียกว่า “Fear Service Agency” ในพื้นที่ ที่นับกันจังหวัดใหญ่
300 หน่วย จังหวัดเล็ก 70 หน่วย ภูมิภาคมีแค่ 33 หน่วย ต่อให้โอนไปทั้งหมดก็ยังไม่แน่ใจว่า
ท้องถิ่นจะมีอำนาจหรืองบประมาณเพียงพอในการทำจัดการจังหวัดตนเอง เพราะว่างบประมาณ การประชุมกลุ่มย่อยที่ 6
กำลังพล ความรู้ และที่สำคัญอำนาจหน้าที่ตามกฎหมายยังกระจุกอยู่ที่กรมส่วนตัว แต่กรม
