Page 146 - kpi17073
P. 146
การประชุมวิชาการ
สถาบันพระปกเกล้า ครั้งที่ 16 145
ศาลปกครองอยู่ในหมวด 8 ศาล อย่างไรก็ตาม เมื่อมีการพิจารณายกร่างรัฐธรรมนูญ
พ.ศ.2550 องค์กรอิสระยังคงเป็นส่วนหนึ่งในโครงสร้างอำนาจรัฐของไทย โดยกำหนดให้มีหมวด
ที่ว่าด้วยองค์กรตามรัฐธรรมนูญเป็นการเฉพาะ คือหมวด 11 แบ่งเป็นส่วนที่ 1 องค์กรอิสระตาม
รัฐธรรมนูญ และส่วนที่ 2 องค์กรอื่นตามรัฐธรรมนูญ ส่วนศาลอยู่ในหมวด 10 ว่าด้วยเรื่องศาล
ทั้งสามศาล
จากเจตนารมณ์ที่ต้องการให้องค์กรอิสระเป็นกลไกตรวจสอบการใช้อำนาจรัฐ ทำให้
การเมืองการปกครองและการบริหารราชการแผ่นดินมีประสิทธิภาพประสิทธิผล ดำเนินไปด้วย
ความสุจริตและชอบธรรม พิจารณาในเชิงกระบวนการจะเห็นว่ารัฐธรรมนูญกำหนดให้มีองค์กร
อิสระที่รับผิดชอบในการตรวจสอบตั้งแต่ด่านแรกของการเข้าสู่อำนาจรัฐ นั่นคือ คณะกรรมการ
การเลือกตั้งซึ่งมีบทบาทอำนาจหน้าที่หลักในการบริหารจัดการเลือกตั้ง และตรวจสอบการ
เลือกตั้งให้เป็นไปด้วยความบริสุทธิ์ยุติธรรม เมื่อผ่านเข้าสู่ตำแหน่งทางการเมืองหรือเข้าไปใช้
อำนาจรัฐด้านต่างๆ ก็จะมีองค์กรตรวจสอบการใช้อำนาจรัฐในมิติต่างๆ กล่าวคือ คณะกรรมการ
ตรวจเงินแผ่นดินรับผิดชอบในการตรวจสอบการใช้จ่ายเงินของแผ่นดินให้เป็นไปโดยถูกต้องและ
เกิดประโยชน์สูงสุดต่อประเทศชาติ ผู้ตรวจการแผ่นดินของรัฐสภา มีอำนาจหน้าที่ในการตรวจ
สอบกรณีประชาชนไม่ได้รับความเป็นธรรมจากการปฏิบัติหน้าที่ของเจ้าหน้าที่รัฐ แม้ว่าจะเป็นไป
โดยชอบด้วยกฎหมายก็ตาม คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ มีอำนาจหน้าที่ ในด้านการ
ติดตามตรวจสอบการละเมิดสิทธิเสรีภาพ รวมถึงสิทธิมนุษยชนหรือศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์
ทั้งจากเจ้าหน้าที่รัฐหรือบุคคลอื่นๆ คณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ
มีอำนาจหน้าที่สอบสวนหรือไต่สวนข้อเท็จจริงเพื่อนำไปสู่การถอดถอน (Impeachment) ผู้ดำรง
ตำแหน่งทางการเมืองหรือเจ้าหน้าที่ระดับสูงออกจากตำแหน่ง การพิจารณาคดีอาญากับผู้ดำรง
ตำแหน่งทางการเมืองโดยศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง หรือ
การตรวจสอบบัญชีทรัพย์สินหนี้สินเพื่อนำไปสู่การตัดสิทธิทางการเมืองหรือการสั่งให้ทรัพย์สิน
ตกเป็นของแผ่นดิน รวมทั้งการตรวจสอบโดยฝ่ายตุลาการที่มีศาลปกครองและศาลรัฐธรรมนูญ
เข้ามาเพิ่มในส่วนของการตรวจสอบด้วยกระบวนการยุติธรรม ซึ่งจากเดิมเรามีเพียงศาลยุติธรรม
เท่านั้น
จากระบบรัฐสภาแบบดั้งเดิมที่แบ่งองค์กรผู้ใช้อำนาจอธิปไตยเป็น 3 ส่วนหลัก ซึ่งประสบ
กับปัญหาการจัดโครงสร้างความสัมพันธ์ทางอำนาจ และการตรวจสอบถ่วงดุลซึ่งกันและกันหลาย
ประการ เมื่อเพิ่มองค์กรอิสระเข้าไปในโครงสร้างอำนาจรัฐในช่วงเวลากว่า 15 ปีที่ผ่านมา
ประเทศไทยยังคงประสบกับปัญหาการขาดดุลยภาพในระบอบการเมืองการปกครองและการใช้
อำนาจรัฐ องค์กรผู้ใช้อำนาจรัฐมีมากขึ้น องค์กรตรวจสอบการใช้อำนาจรัฐมีมากขึ้น ในขณะที่
ประสิทธิภาพประสิทธิผลหรือสัมฤทธิ์ผลที่เกิดขึ้นยังคงไม่ปรากฏชัด ยิ่งกว่านั้นการขาดสมดุลหรือ
ดุลยภาพในโครงสร้างอำนาจรัฐ ซึ่งองค์กรอิสระไม่สามารถใช้อำนาจเพื่อคลี่คลายหรือแก้ไขปัญหา
ได้ หรืออาจเข้าไปเป็นส่วนหนึ่งที่ทำให้ปัญหาวิกฤตมากยิ่งขึ้น ดังนั้น จึงมีความจำเป็นต้องศึกษา
วิเคราะห์เพื่อการพัฒนาองค์กรอิสระให้เป็นกลไกซึ่งสามารถแสดงศักยภาพในการตรวจสอบการ
ใช้อำนาจรัฐ ภายในกรอบโครงสร้างระบบการเมืองการปกครองที่เน้นการจัดโครงสร้างความ การประชุมกลุ่มย่อยที่ 1
