Page 72 - kpi16607
P. 72
ดุลอำนาจ ในการเมืองการปกครองไทย
ส่งเสริมสถานะของอุดมการณ์ชุดองค์สามให้กลายเป็น “ศูนย์กลางของจักรวาล”
ในโลกของทหารมากขึ้นไปอีก และแนวคิดเช่นนี้เป็นสิ่งที่ถูกสร้างให้เป็น
กระบวนการหล่อหลอมทางสังคมภายในสถาบันทหารมาโดยตลอด จนก่อให้เกิด
ความคิดที่ตกผลึกภายในกองทัพว่า รัฐบาลไม่ใช่องค์อธิปัตย์ (Sovereign) ของ
ทหาร ซึ่งก็อาจจะรวมถึงการเป็นอุดมการณ์ของกลุ่มขวา ตลอดรวมถึงกลุ่ม
อนุรักษ์นิยมไทยโดยรวมอีกด้วย ดังนั้นจึงไม่ใช่เรื่องน่าแปลกใจแต่อย่างใดที่ทหาร
จะถือว่ากองทัพไม่ใช่ “เครื่องมือ” ของรัฐบาลในการดำเนินนโยบายต่างประเทศ
และความมั่นคงเช่นที่เป็นแนวคิดหลักทางรัฐศาสตร์ในโลกตะวันตก หากแต่
กองทัพอยู่ในสถานะของการเป็น “ผู้พิทักษ์” (National Guardian) ในการปกป้อง
และคุ้มครองสามสถาบันหลักของประเทศ และการทำหน้าที่เช่นนี้ในทัศนะ
ของทหารจึงเป็นการปกป้องและคุ้มครอง “อิสรภาพและเอกราชของชาติไทย”
พร้อมกันไป
สภาพเช่นนี้ในอีกด้านหนึ่งก็เห็นได้ชัดเจนว่า สงครามต่อต้านคอมมิวนิสต์
4 ในไทยกลายเป็นปัจจัยส่งเสริมอย่างมีนัยสำคัญให้สถาบันทหารกลับมามีสถานะ
สูงขึ้นในทางการเมือง ซึ่งก็เห็นได้ชัดเจนว่าหลังจากรัฐประหาร พ.ศ. 2490 และ
2501 แล้ว สถาบันทหารมีสถานะเข้มแข็งมากขึ้นเรื่อยๆ และไม่ว่าจะผ่านความ
เปลี่ยนแปลงทางการเมืองในช่วงตุลาคม พ.ศ. 2516, ตุลาคม พ.ศ. 2519 หรือ
พฤษภาคม พ.ศ. 2535 ก็ตาม สถานะเช่นนี้กลับไม่ได้ถูกลดทอนลง แม้ทหาร
จะพ่ายแพ้ทางการเมืองถึง 2 ครั้งใหญ่คือ ในเหตุการณ์ 14 ตุลาคม พ.ศ. 2516
และเหตุการณ์พฤษภาคม พ.ศ. 2535 แต่ก็กลับพบว่าหลังจากนั้น ทหารก็
สามารถพลิกฟื้นบทบาทกลับเข้าสู่เวทีการเมืองได้อีก ในสงครามการเมืองใหญ่
ทั้ง 2 ครั้ง แม้กองทัพจะเป็น “ผู้แพ้” แต่ก็ไม่ได้ถูกทำลายลงจนหมดศักยภาพ
ทางการเมือง ปฏิเสธไม่ได้เลยว่าสภาพเช่นนี้ทำให้ระยะเปลี่ยนผ่านทางการเมือง
ของไทยมีความซับซ้อนในตัวเอง เพราะไม่ว่าจะเปลี่ยนผ่านอย่างไร กองทัพก็ยังคง
เป็น “ตัวแสดงสำคัญ” ไม่ต่างไปจากเดิม 17
17 ดูพัฒนาการของบทบาททหารในการเมืองไทยได้ใน สุรชาติ บำรุงสุข, ทหารกับ
ประชาธิปไตยไทย: จาก 14 ตุลา สู่ปัจจุบันและอนาคต (กรุงเทพฯ : ศูนย์วิจัยและผลิตตำรา
มหาวิทยาลัยเกริก, โครงการอเมริกาศึกษาและแคนาดาศึกษา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2541)
และ ประจวบ อัมพะเศวต, พลิกแผ่นดิน: ประวัติการเมืองไทย 24 มิถุนายน 2475-
14 ตุลาคม 2516 (กรุงเทพฯ: สุขภาพใจ, 2543).
สถาบันพระปกเกล้า
