Page 63 - kpi16607

ดุลอำนาจ ในการเมืองการปกครองไทย

1887) ซึ่งโรงเรียนทหารนี้ก็คือ การจัดระบบการฝึกและศึกษาของทหารอย่างเป็น

ระบบเช่นโรงเรียนทหารของกองทัพตะวันตก อันเป็นรากฐานสำคัญของการสร้าง
กองทัพสมัยใหม่ อีกทั้งก่อนที่โรงเรียนทหารจะถือกำเนิดขึ้นในสยาม รัชกาลที่ 5
ยังได้ให้ตราพระราชบัญญัติจัดตั้ง “กรมยุทธนาธิการ” ขึ้นในวันที่ 8 เมษายน

พ.ศ. 2430 ซึ่งก็คือ การจัดตั้งองค์กรขึ้นเพื่อทำหน้าที่ในการควบคุมกองทัพ
สมัยใหม่ โดยให้รวบกิจการทหารบกและทหารเรือให้อยู่ภายใต้การบังคับบัญชา
เดียวของกรมนี้ดังเช่นการจัดทหารในระบบตะวันตก และถือเป็นต้นกำเนิดของ

กระทรวงกลาโหมในปัจจุบันนั่นเอง 5

ดังนั้นจึงอาจกล่าวได้ว่าในปี พ.ศ. 2430 (หรือ ค.ศ. 1897) เป็นจุดกำเนิด
ของการจัดตั้ง “กองทัพสมัยใหม่” ของสยาม เพื่อให้ประเทศมีกองทัพแบบใหม่
ที่รองรับต่อการกำเนิดของ “รัฐสมัยใหม่” (Modern State) หรือการเกิดของ
“รัฐประชาชาติ” (Nation State) ของสยามในช่วงยุคสมัยของพระองค์ และ

ขณะเดียวกันก็หวังว่าสยามรัฐจะมีเครื่องมือที่เป็นพลังอำนาจทางทหารแบบใหม่
6
ในยุคที่ประเทศต้องเผชิญกับการขยายอิทธิพลของรัฐมหาอำนาจตะวันตก
ผลจากการกำเนิดของกองทัพสมัยใหม่ของสยามเช่นนี้ ทำให้เกิดการจัด “ระบบ

ทหารใหม่” ซึ่งเห็นได้ชัดใน 4 ประเด็นใหญ่คือ 7

1) การบริหารจัดการกองทัพใหม่ ซึ่งได้แก่ การกำเนิดของกรมยุทธนาธิการ

2) การจัดการศึกษาทางทหารใหม่ อันได้แก่ การกำเนิดของโรงเรียน

ทหาร หรือ “คะเด็ตสกูล”

5 ดูพัฒนาการการจัดกองทัพในยุครัชกาลที่ 5 ใน ภารดี มหาขันธ์, การปฏิรูปการทหาร
ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว, วิทยานิพนธ์การศึกษามหาบัณฑิต
มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ, 2518.
6 สยามทำสนธิสัญญาฉบับสุดท้ายในการปักปันเส้นเขตแดนกับฝรั่งเศสในปี พ.ศ. 2450
(ค.ศ. 1907) และกับอังกฤษในปี พ.ศ. 2452 (ค.ศ. 1909) อันเป็นจุดสุดท้ายของการยุติความ
ขัดแย้งกับรัฐมหาอำนาจทั้งสอง และส่งผลให้สยามรัฐมีเส้นเขตแดนเกิดขึ้นอย่างสมบูรณ์ หรือ
อาจกล่าวได้ว่า กองทัพสมัยใหม่ของสยามเกิดก่อนการกำเนิดรัฐประชาชาติสยามเกือบ 20 ปี
7 ดูรายละเอียดเพิ่มเติมใน ภารดี มหาขันธ์, การปฏิรูปการทหารในรัชสมัยพระบาท
สมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว.

สถาบันพระปกเกล้า