Page 59 - kpi16607
P. 59
ดุลอำนาจ ในการเมืองการปกครองไทย
คลื่นประชาธิปไตยลูกที่สาม
ปรากฏการณ์ของการสร้างประชาธิปไตยทั้งสองช่วงเวลาได้ท้าทายต่อการ
สร้างประชาธิปไตยกับบรรดาประเทศกำลังพัฒนา (ซึ่งถือว่าเป็นรัฐที่เกิดใหม่หรือ
รัฐเอกราชในยุคหลังสงครามโลกครั้งที่ 2) คำถามสำคัญที่เกิดขึ้นได้แก่ การสร้าง
ประชาธิปไตยในประเทศกำลังพัฒนาจะยังสามารถพึ่งพาพลังจากชนชั้นนายทุน
เช่นในคลื่นลูกที่ 1 ได้หรือไม่ หรือในขณะเดียวกันจะอาศัยแรงบีบจากปัจจัย
ภายนอกเช่นในคลื่นลูกที่ 2 ได้มากน้อยเพียงไรเพื่อที่จะนำพาประเทศกำลัง
พัฒนาไปสู่ระบอบประชาธิปไตยให้ได้ อย่างไรก็ตามจากประสบการณ์ที่ผ่านมา
ของประเทศเหล่านี้ เราอาจจะพอได้คำตอบว่าการสร้างประชาธิปไตยดูจะพึ่งพา
พลังทั้งสองไม่ได้ ชนชั้นนายทุนมุ่งอยู่แต่การแสวงหาผลประโยชน์หลักทาง
เศรษฐกิจ และขณะเดียวกันก็พร้อมจะเป็นพันธมิตรกับบรรดากลุ่มอำนาจนิยม
จนในหลายๆ กรณีจะพบว่า บทบาททางการเมืองของกลุ่มชนเหล่านี้มีลักษณะ
ที่สนับสนุนระบอบอำนาจนิยมมากกว่าระบอบประชาธิปไตย ดังจะเห็นได้ว่า
ชนชั้นนายทุนได้กลายเป็นพลังหลักที่ผลักดันให้เกิดการเข้ายึดอำนาจของทหาร
1
ตลอดจนการจัดตั้งรัฐบาลอำนาจนิยมในหลายๆ ประเทศก็ล้วนมีพลังของชนชั้น
กลางเป็นพลังขับเคลื่อน
ในขณะเดียวกัน ปัจจัยภายนอกอย่างเช่น บทบาทของสหรัฐอเมริกา ก็ดูจะ
ไม่สามารถพึ่งพาเป็นพลังหลักได้อย่างจริงจังในยุคสงครามเย็น สหรัฐฯ ก็มี
ลักษณะของการสนับสนุนรัฐบาลอำนาจนิยมเพราะมองเห็นว่ารัฐบาลดังกล่าวมี
ประสิทธิภาพมากกว่ารัฐบาลประชาธิปไตยในการต่อสู้กับลัทธิคอมมิวนิสต์ ปัญหา
ในยุทธศาสตร์ความมั่นคงทำให้รัฐบาลอเมริกันให้ความสำคัญกับความมั่นคงมาก
กว่าการสร้างประชาธิปไตยในขณะนั้น แต่เกิดความเปลี่ยนแปลงขึ้นในช่วงนับตั้ง
แต่ปลายทศวรรษ 1970 ด้วยการหันนโยบายต่างประเทศให้มาเน้นในเรื่องสิทธิ
มนุษยชน (Human Rights) จะส่งผลให้รัฐบาลอำนาจนิยมที่เป็นพันธมิตรในยุค
สงครามเย็นตกเป็นเป้าของการวิจารณ์ทางการเมืองอย่างมาก หรือว่าปัจจัย
ภายนอกเริ่มกลับมาเป็นพลังสำคัญอีกครั้ง
สถาบันพระปกเกล้า
