Page 156 - kpi16607
P. 156
ดุลอำนาจ ในการเมืองการปกครองไทย
อุปมาคือการเปรียบเทียบสองสิ่ง สิ่งหนึ่งเข้าใจยากจึงเปรียบเทียบกับอีก
สิ่งหนึ่งที่คุ้นเคยหรือเข้าใจง่ายกว่า ผมจึงอยากตีความการมองหา ใบหน้าที่ฉันเคย
มี ในบทกวีข้างต้น ว่าเป็นการมองหาอุปมาก็เป็นได้ ขอยกตัวอย่างอุปมาซึ่งเข้าใจ
ว่าวิษณุ เครืองามเป็นผู้เสนอจนติดตลาดคือ แม่น้ำห้าสาย เพื่อให้เห็นภาพ
การบรรสานองคาพยพของรัฐภายใต้รัฐประหาร หรือ เรือตาแป๊ะ เพื่อให้เห็นภาพ
การคล้อยตามผู้นำ
อุปมาเป็นกลไกที่สำคัญยิ่ง ที่ทำให้โลกมีความหมายสำหรับเรา อุปมาเป็น
มากกว่าที่จะเป็นเพียงอุปกรณ์แห่งกวี หากเกี่ยวข้องอย่างลึกล้ำกับวิถีการรับรู้
การเข้าใจและการตีความโลกของเรา อุปมาคือวิถีที่เราทำความเข้าใจประสบการณ์
ของเราและสร้างความหมาย สิ่งนี้เกิดขึ้นผ่านกระบวนการเปรียบเทียบ ดังนั้น
ขึ้นอยู่กับว่าเราใช้และขยับโครงสร้างของภาษาได้เองอย่างไร ขึ้นอยู่กับว่าเราใช้
อุปมาอย่างไร เราก็ขยับเลื่อนความหมายและกรอบความเป็นจริงอย่างนั้น
14 หมายได้ว่าเป็นการพูดถ้อยคำซ้ำ ๆ ที่อิงกับภูมิหลังทางวัฒนธรรม จนเกิดเป็น
ส่วนคำว่าวาทกรรมนั้น อาจจะเข้าใจได้ยากสักหน่อย แต่พอสรุปความ
ความหมายที่เข้าใจกันหรือเชื่อตามกัน ขณะที่ผู้คนพูด พวกเขาสร้างและ
แลกเปลี่ยนชิ้นส่วนของวาทกรรม รวมทั้งก่อโลกทัศน์ของตนและของกันและกัน
คำว่าโมเซอิค ซึ่งแปลว่ารูปหรือลวดลายที่เกิดจากการต่อชิ้นส่วนเล็ก ๆ เข้าด้วย
กันนั้น อาจใช้เป็นอุปมาของวาทกรรม ทั้งวาทกรรมและโมเซอิคมีแบบแผนและ
เกิดซ้ำ ๆ โดยที่หลาย ๆ วาทกรรมจะประกอบเป็นวาทกรรมทางสังคม ต่อจากนั้น
ในการเปล่งวาจา บุคคลก็จะตอบสนองต่อแบบแผนหรือวาทกรรมทางสังคมนี้
ในขณะที่ทำเช่นนี้ พวกเขาพยายามที่จะจัดวางตำแหน่ง (ที่มักจะเกื้อกูล) สำหรับ
พวกเขาเอง ทั้งในความสัมพันธ์ใกล้ตัวกับ “ผู้อื่น” และในความสัมพันธ์กับการ
โต้ตอบต่าง ๆ ที่เป็นภูมิหลัง ซึ่งกำลังประกอบเป็นแบบแผนของการแลกเปลี่ยน
เชิงวาทกรรมในหัวข้อหนึ่ง ๆ เราอาจสรุปโดยใช้อุปมาว่า วาทกรรมคือการปั้นคำ
ให้เป็นตัว
ตัวอย่างของวาทกรรมที่ใช้อย่างทรงพลังมี อาทิ พาคนไปตาย ขอคืนพื้นที่
คนเสื้อดำ เผาบ้านเผาเมือง ปฏิรูปก่อนเลือกตั้ง หรือ อำมาตย์-ไพร่ สองมาตรฐาน
สถาบันพระปกเกล้า
