Page 14 - kpiebook67014

2.4 แนวคิดคุณภาพสังคม (Social quality)
คุณภาพสังคม (Social quality) เป็นแนวคิดกว้าง ๆ ที่เกี่ยวเนื่องกับคุณภาพชีวิตของประชาชน เป็นอีก

หนทางหนึ่งที่มีประสิทธิภาพสูงเมื่อเทียบกับ GDP ซึ่งค านึงถึงสังคมในมุมกว้าง มากกว่าการใช้ GDP ซึ่งวัดในทาง
เศรษฐกิจแบบแคบ ๆ อีกทั้งคุณภาพสังคมยังขยายขอบเขตไปวัดในมิติด้านสังคมและความก้าวหน้าทางสังคม
นอกจากนี้ แนวคิดคุณภาพสังคมยังเป็นแนวคิดที่มีความชัดเจนในเชิงทฤษฎี ที่ให้ความส าคัญกับความสมดุล
ระหว่างความตระหนักถึงตนเอง และการมีส่วนร่วมที่หลากหลายที่เป็นการมองตัวปัจเจกกับการมองสังคมโลก

และระหว่างโลกขององค์กรต่าง ๆ
แนวคิดคุณภาพสังคมเกิดขึ้นท่ามกลางความเปลี่ยนแปลงในบริบทแวดล้อมของประเทศสมาชิกสหภาพ
ยุโรป ด้านหนึ่งเพื่อรักษาขีดความสามารถในการแข่งขันทางเศรษฐกิจ และอีกด้านหนึ่งเพื่อรักษาความมั่งคั่งของ
ยุโรป ท าให้เกิดความเปลี่ยนแปลงในนโยบายสาธารณะของประเทศเหล่านั้น เนื่องจากการขยายตัวของระบบ

ตลาดและแรงกดดันจากการแข่งขันทางเศรษฐกิจส่งผลกระทบอย่างส าคัญต่อปัญหาทางสังคมต่าง ๆ แนวคิด
คุณภาพสังคมจึงเป็นการประนีประนอมระหว่างความจ าเป็นทางเศรษฐกิจและความจ าเป็นทางสังคม แนวคิด
คุณภาพสังคมต้องการปกป้องสังคมจากปัญหาความไม่มั่นคงทางเศรษฐกิจสังคม ซึ่งเป็นหลักการส าคัญของความ
ไม่ยุติธรรมทางสังคม อีกทั้งยังมีมิติที่เพิ่มเติมคือ การยอมรับเป็นสมาชิกสังคมและความเป็นอันหนึ่งอันเดียวของ

สังคม ซึ่งตั้งอยู่บนฐานคิดสิทธิความเป็นพลเมืองแบบประชาธิปไตย (นิธิ เนื่องจ านงค์, 2553)
คุณภาพสังคมเป็นแนวคิดที่พัฒนาขึ้นจากนักวิชาการในยุโรปช่วงกลางของทศวรรษ 1990 โดยมี
จุดมุ่งหมายเพื่อแก้ไขจุดอ่อนและสร้างดุลยภาพให้เกิดขึ้นระหว่างการวัดผลการพัฒนาโดยมุ่งเน้นตัวชี้วัดด้าน

เศรษฐกิจเพียงด้านเดียวมาเน้นตัวชี้วัดทางด้านสังคมร่วมด้วย ซึ่งในช่วงแรกของการพัฒนาจะมุ่งเน้นให้ความส าคัญ
กับการประยุกต์ใช้ในเชิงนโยบายและเริ่มมีการสร้างองค์ความรู้ในเชิงทฤษฎีมากขึ้นในช่วงต่อมา คุณภาพสังคมมี
จุดเน้นทั้งในระดับสังคมและปัจเจกบุคคล คุณภาพสังคมในภาพรวมไม่ใช่การหมายรวมเฉพาะการเพิ่มขึ้นของ
คุณภาพชีวิตที่ดีของสมาชิกแต่ละคนเท่านั้น แต่หมายถึงสภาพที่ดีขึ้นของสังคมโดยรวมและการมองสังคมใน
ลักษณะองค์รวม โดยเฉพาะสังคมที่มีคุณภาพ หมายถึงสังคมที่ประสบความส าเร็จทั้งในด้านเศรษฐกิจ และมีการ

พัฒนาให้เกิดการมีส่วนร่วมและความเป็นธรรมทางสังคม
นอกจากนี้ สังคมที่มีคุณภาพระดับดีเป็นสังคมที่สมาชิกมีความสามารถและเข้าไปมีส่วนร่วมในสังคมทั้งใน
ด้านสังคม เศรษฐกิจ โดยการเข้าไปมีส่วนร่วมในกิจกรรมดังกล่าวจะอยู่ภายใต้สภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการพัฒนา

ศักยภาพพื้นฐานและระบบสวัสดิการที่เหมาะสมในชุมชน ซึ่งการที่สมาชิกในชุมชนจะสามารถเข้าไปมีส่วนร่วมใน
กิจกรรมทุกกิจกรรมได้นั้นต้องมีโอกาสที่จะได้รับการยอมรับ นั่นคือ ความมั่นคงทางเศรษฐกิจ (economic
security) การที่สมาชิกทุกคนได้รับการยอมรับอย่างเท่าเทียมกัน (social inclusion) อาศัยอยู่ในชุมชนที่มีความ
สมานฉันท์ (social cohesion) และมีการเสริมพลัง (social empowerment) เพื่อที่จะพัฒนาศักยภาพได้อย่าง

เต็มที่ (สุรสิทธิ์ วชิรขจร, 2553) คุณภาพสังคมเป็นการบูรณาการมิติที่เกี่ยวข้องกับคุณภาพชีวิตของมนุษย์ แบ่งเป็น
4 มิติ ประกอบด้วย
1) ความมั่นทางทางเศรษฐกิจและสังคม คือ การที่ความต้องการพื้นฐานที่ได้รับการสนองตอบ ความ
จ าเป็นในการด ารงชีวิตในแต่ละวันของบุคคลที่ได้รับการตอบสนองโดยระบบ และองค์กรที่มีบทบาทเกี่ยวข้องใน

การดูแลสวัสดิการในระดับพื้นฐานของความมั่นคงทางด้านสังคมและเศรษฐกิจที่บุคคลพึงได้รับ ได้แก่ การคุ้มครอง
เกี่ยวกับความจ าเป็นพื้นฐานทางเศรษฐกิจ การมีงานท า การมีสุขภาพที่ดี และการตอบสนองทางวัตถุในกรณีต่าง
ๆ ความมั่นทางทางเศรษฐกิจและสังคมจึงเป็นความมั่นคงทางทรัพยากรของประชาชน ไม่ว่าจะเป็นทรัพยากรทาง
การเงิน ที่อยู่อาศัย การดูแลสุขภาพ การจ้างงาน ปัจจัยการผลิต และอื่น ๆ ซึ่งเป็นสิ่งที่ประชาชนจ าเป็นต้องเข้าถึง

- 11 -